شاخص بازار اول در بورس

شاخص بازار اول در بورس چیست و چه تفاوتی با شاخص بازار دوم دارد؟

شاخص بورس چیست؟ معرفی انواع آن و کاربرد هر شاخص بورس

چرا آشنایی با شاخص بورس مهم است؟ مهم ترین شاخص های بورس کدامند؟ ما در این مطلب به مفهوم شاخص بورس پرداخته مهمترین شاخص ها را معرفی و کاربرد هر یک را بیان می کنیم.

آیا می‌دانید شاخص در بورس چیست؟ آیا درباره انواع شاخص بورس اطلاعات کافی دارید؟

در چند سال اخیر مردم ایران بیش از پیش با مفهوم بورس آشنا شده‌اند و بسیاری به سرمایه‌گذاری در آن روی آورده‌اند. اما برخی از این سرمایه‌گذاران حتی به درستی نمی‌دانند که شاخص بورس چیست؟ به همین دلیل، آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم کاربردی در بورس اهمیت بیشتری پیدا کرده است. شاخص بورس یکی از همین مفاهیم به شمار می‌آید که داشتن شناخت و درک درست از آن، لازمه رشد و سودآوری است.

شاخص‌های متعددی در بورس وجود دارند که هر یک از آن‌ها با بررسی بازار بورس از زاویه‌ای متفاوت، به پیش‌بینی وضعیت بازار و قیمت سهام توسط سهامداران کمک می‌کنند. به این ترتیب، تمام سهامداران برای معامله در بازار نیاز دارند که ابتدا به بررسی قیمت سهام و روند احتمالی شاخص‌ها بپردازند و بعد تصمیم به خرید و فروش یا نگه داشتن اوراق بهادار خود کنند. در ادامه به بررسی بیشتر مفهوم و انواع شاخص بورس (Index) می‌پردازیم و شما با مطالعه این مطلب به صورت کامل متوجه خواهید شد که شاخص بورس چیست؟

برای کسب اطلاعات کامل در مورد خرید و فروش سهام در بازار فرابورس کلیک کنید.

شاخص بورس چیست؟

برای اینکه بدانید معنی شاخص بورس چیست و با کاربرد شاخص بورس آشنا شوید، ابتدا لازم است با مفهومی به نام «بورس» آشنا شده باشید. بورس در واقع به بازاری گفته می‌شود که اوراق بهادار و سهام در آن مبادله می‌شود. تا پیش از دخالت تکنولوژی در بازار بورس، سهام شرکت‌ها به صورت اوراق بهادار به سهامداران داده می‌شد و این اوراق به ازای پول، میان خریداران و فروشندگان رد و بدل می‌شدند. امروزه اوراق بهادار شکل کاغذی خود را از دست داده‌اند و تقریباً تمامی مبادله‌ها به صورت الکترونیکی و آنلاین انجام می‌شوند. در این بازار الکترونیکی شاخص‌های متعددی وجود دارند که وضعیت بازار را از جهات مختلف مورد بررسی قرار می‌دهند و رشد و نزول قیمت سهام بخش‌های مختلف را به اطلاع سهامداران می‌رسانند.

شاخص بورس در واقع عددی است که میانگین قیمت سهام شرکت‌های ثبت شده در بازار بورس و میزان رشد یا افت آن‌ها را محاسبه کرده و به سهامداران نشان می‌دهد.

انواع مختلفی از شاخص‌ های بورس را داریم که مهم‌ترین آن‌ها شامل شاخص کل بورس، شاخص قیمت، شاخص آزاد شناور، شاخص بازار اول و دوم، شاخص 50 شرکت برتر، شاخص 30 شرکت بزرگ، شاخص صنعتی و شاخص واسطه‌گری‌های مالی هستند.

برای آنکه بهتر بدانید شاخص بورس چیست بهتر با انواع آن آشنا شوید. انواع بورس به دو صورت وزنی یا بدون وزن مورد بررسی قرار می‌گیرند.

شاخص وزنی در واقع به شاخص‌هایی گفته می‌شود که حجم، سرمایه اولیه و تعداد سهام شناور شرکت‌ها در تعیین آن‌ها مؤثر باشند. یعنی هرچه شرکت بزرگ‌تر بوده و سرمایه بیشتری را به بازار بورس وارد کرده باشد، سهم بزرگ‌تری در تعیین شاخص بورس خواهد داشت.

این در حالی است که در شاخص‌های بدون وزن، سهم همه شرکت‌ها در تعیین شاخص بورس یکسان است و کاهش یا افزایش قیمت سهام هر یک از شرکت‌ها به یک میزان در نزول یا صعود شاخص بورس تأثیر می‌گذارد.

بررسی این نوع شاخص‌ها به سهامداران می‌فهماند که بازدهی بیشتر و تمایل بازار به سمت شرکت‌های بزرگ است یا صنایع و شرکت‌های کوچک.

بیشتر بخوانید: انواع روش های سرمایه گذاری در بورس

معرفی انواع شاخص های بورس و کاربرد هرکدام

اکنون که می‌دانید شاخص بورس چیست، نیاز است با انواع شاخص بورس و کاربرد آن‌ها آشنا شوید. شاخ‌ های متعددی در بورس وجود دارند، اما 8 شاخص اصلی در بازار بورس ایران به چشم می‌خورند که شناخت آن‌ها برای سهامداران از اهمیت بالایی برخوردار است. هر یک از این شاخص‌ها از طریق فرمول مخصوص خود به دست می‌آیند. 8 شاخص اصلی شامل موارد زیر هستند:

شاخص کل بورس چیست (شاخص قیمت و بازده نقدی)

اگر با بازار بورس اوراق بهادار و کاربرد شاخص بورس کمی آشنا شده باشد، حتماً اصطلاحی به نام شاخص کل (Index) را شنیده‌اید. آشنایی با مفهوم شاخص کل دریچه‌ای برای پاسخ به پرسش شاخص بورس چیست، است. این شاخص ورد زبان تمام سرمایه‌گذاران و فعالان بازار بورس است که این امر اهمیت بالای شاخص کل را نشان می‌دهد.

شاخص کل در واقع به میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران بازار بورس گفته می‌شود . بازدهی سهامداران از قیمت سهام و سود سالانه‌ای که سرمایه‌گذاران از شرکت‌ها دریافت می‌کنند تشکیل شده است. برای درک بهتر این مفهوم، تصور کنید شما یک سهام را به قیمت 400 تومان خریده‌اید و بعد از یک سال قیمت این سهام به 1000 تومان می‌رسد. در این میان، شما 100 تومان نیز به عنوان سود سالیانه از شرکت دریافت می‌کنید. در این صورت، بازدهی سرمایه‌گذاری شما 700 تومان است.

حال این موضوع را در ابعاد بزرگ‌تر تصور کنید. شاخص کل قیمت سهام تمام شرکت‌های ثبت شده در بازار بورس و میزان سوددهی سالانه آن‌ها را محاسبه کرده و میانگین آن‌ها را از طریق فرمولی مخصوص به دست می‌آورد. در این میان، شرکت‌های بزرگ‌تر نقش تعیین‌کننده‌تری نسبت به صنایع و شرکت‌های کوچک‌تر در شاخص کل دارند. بنابراین شاخص کل را می‌توان یک شاخص وزنی به شمار آورد. چیزی که در شاخص کل اهمیت دارد، عدد مشخص شده برای آن نیست. سرمایه‌گذاران در هنگام بررسی شاخص کل باید به میزان و نحوه تغییرات آن اهمیت دهند. حتما تاکنون به خوبی متوجه شده‌اید که شاخص بورس چیست.

شاخص قیمت (TEDPIX)

شاخص قیمت، روند تغییر عمومی قیمت سهام تمام شرکت‌ها و صنایع حاضر در بازار بورس را بررسی می‌کند. در واقع اگر میزان سوددهی سالیانه شرکت‌ها را از فرمول محاسبه شاخص کل حذف کنید، شاخص قیمت به دست می‌آید. در شاخص قیمت میزان سوددهی سالانه شرکت‌ها اهمیت ندارد، بلکه تغییر قیمت سهام آن‌ها است که مهم است.

از آنجایی که حجم سهام و سرمایه شرکت‌های بزرگ در بازار بورس بیشتر است، سهم بیشتری نیز در تعیین شاخص قیمت دارند و شاخص قیمت را به یک شاخص وزنی تبدیل می‌کنند. البته شاخص قیمت دیگری به نام شاخص قیمت هم وزن نیز داریم که سهم شرکت‌های کوچک و بزرگ را به یک میزان محاسبه کرده و تغییر قیمت سهام آن‌ها را به یک میزان در نوسانات شاخص تأثیر می‌دهد . اگر مفهوم شاخص قیمت را فهمیده باشید تا حدود زیادی پاسخ پرسش شاخص بورس چیست را نیز متوجه شده‌اید.

شاخص بازار اول و دوم

شرکت‌های حاضر در بازار بورس را می‌توان به دو گروه عمده تقسیم کرد. گروه اول شرکت‌هایی را شامل می‌شود که بیشترین میزان سرمایه و سودآوری، تعداد سهامداران و سهام و شاخص آزاد شناور را داشته باشند. گروه دوم را سایر شرکت‌های عضو بورس تشکیل می‌دهند. این شاخص به نوعی تفکیک‌کننده شرکت‌های بزرگ و کوچک از یکدیگر است. بنابراین با مقایسه سرعت تغییر شاخص این دو گروه با یکدیگر می‌توان متوجه شد سرمایه‌گذاری در گروه اول سودآوری سریع‌تری دارد یا گروه دوم.

شاخص آزاد شناور (TEFIX)

سهامداران را می‌توان به دو گروه عمده تقسیم کرد. گروه شاخص بازار اول در بورس اول از سهامداران حقیقی تشکیل شده‌اند که در بازار بورس فعال هستند و گروه دوم از افراد حقوقی یا شرکت‌هایی تشکیل شده‌اند که در این بازار به معامله می‌پردازند.

معمولاً میزان سرمایه وارد شده به شرکت‌ها از جانب گروه دوم بیشتر است و میزان و تعداد بیشتری از سهام شرکت‌ها به این دسته سهامداران تعلق دارد. اما گروه اول یا سهامداران حقیقی سهام خود را مرتباً خرید و فروش می‌کنند. سهامی که در دست سهامداران حقیقی قرار دارد، به عنوان سهام شناور آزاد شناخته می‌شود. ارزش میانگین سهام گروه دوم را شاخص آزاد شناور می‌گویند. معمولاً گروه اول به شرکت‌هایی که حضور پررنگ‌تری از گروه دوم را تجربه می‌کنند و شاخص آزاد شناور بالاتری دارند، علاقه بیشتری نشان می‌دهند.

شاخص 50 شرکت برتر

برای آنکه بدانید شاخص بورس چیست باید حتما از مفهوم شاخص 50 شرکت برتر اطلاع داشته باشید. در پایان هر دور سه ماهه، فهرستی از 50 شرکت برتر در بازار بورس ایجاد می‌شود که سهام آن‌ها نسبت به سایر شرکت‌های عضو بازار بورس اوراق بهادار قابلیت نقدشوندگی بیشتری دارند.

میانگین ارزش سهام این شرکت‌ها را با «شاخص 50 شرکت برتر» مشخص می‌کنند. شاخص آزاد شناور این شرکت‌ها بالا است و روزانه تعداد بسیار زیادی از سهام آن‌ها میان سهامداران معامله می‌شوند. سهام این شرکت‌ها همواره خریدار دارند و هر زمان که بخواهید می‌توانید سرمایه خود را به ازای بهترین قیمت خارج کنید.

شاخص 30 شرکت بزرگ

همان طور که از نام شاخص معلوم است، هر سه ماه یک بار 30 شرکت بزرگ که ارزش بازار آن‌ها در صدر لیست شرکت‌های عضو بازار بورس اوراق بهادار قرار دارد را مشخص می‌کنند و تغییرات ارزش سهام آن‌ها را به عنوان «شاخص 30 شرکت بزرگ» نمایش می‌دهند. در حالی که این 30 شرکت تنها کمتر از 10 درصد از تعداد تمام شرکت های بازار بورس را تشکیل داده‌اند، بیش از 70 درصد از ارزش بورس تهران به همین شرکت‌ها تعلق دارد. به این ترتیب، به راحتی می‌توان تأثیر قابل توجه آن‌ها بر تغییر شاخص کل و شاخص قیمت را درک کرد.

شاخص صنعت چیست

شرکت‌های صنعتی شامل شرکت‌های بخش تولید از جمله خودروسازی، پتروشیمی، مخابرات، فلزات، ساختمان و . هستند که قیمت سهام آن‌ها به صورت جداگانه نسبت به سایر بخش‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. شاخص صنعت، یک سطح عمومی از ارزش سهام شرکت‌های صنعتی را به اطلاع سرمایه‌گذاران و سهامداران می‌رساند. البته تمام صنعت‌های زیر مجموعه شاخص مخصوص به خود را نیز دارند. برای مثال، شاخص صنعت خودرو یا محصولات شیمیایی را می‌توان به صورت جداگانه بررسی کرد.

شاخص واسطه‌گری‌های مالی

قیمت و ارزش سهام شرکت‌های فعال در زمینه واسطه‌گری مالی مانند هلدینگ‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و لیزینگ‌ها به صورت جداگانه مورد بررسی قرار می‌گیرد و به عنوان « شاخص واسطه‌گری‌های مالی » شناخته می‌شود.

اکنون شما به عنوان یک فرد فعال در بازار بورس می‌دانید که شاخص در بورس چیست و با انواع و کاربرد شاخص بورس آشنایی پیدا کرده‌اید. فعالان و سرمایه‌گذاران بازار بورس با توجه به تغییرات شاخص‌های مختلف اقدام به پر کردن سبد خود و خرید و فروش سهام شرکت‌های مختلف می‌کنند. این شاخص‌ها به سهامداران کمک می‌کند از آینده ارزش سهام خود مطلع شوند و سرمایه‌گذاری را به صورت منطقی انجام دهند. در واقع کاربرد شاخص بورس، در استفاده از آن به منظور ارزیابی و قیاس چند متغیر و پدیده است. با بررسی و مقایسه انواع شاخص بورس می‌توان به درستی فهمید که شاخص بورس چیست و بر آینده بازار اشراف نسبی پیدا کرد. لازم به ذکر است که آنچه در این میان اهمیت دارد، منفی یا مثبت بودن شاخص‌ها نیست، بلکه میزان و نحوه تغییرات است که اهمیت دارد.

به عنوان مثال، ممکن است شاخص کل در هر صورت مثبت باشد، اما رقم آن نسبت به ماه‌های گذشته کاهش پیدا کرده باشد. همچنین ممکن است شاخص کل به دلیل کاهش ارزش سهام چند شرکت کاهش پیدا کند، اما شاخص صنعت با افزایش همراه بوده و سرمایه شما در منطقه امن قرار گرفته باشد. بنابراین بررسی رفتار شاخص‌های مختلف و مقایسه آن‌ها با یکدیگر می‌تواند پاسخ درست را برای شما ایجاد کند.

شاخص بازار اول بورس چیست و چه نقشی در بازار دارد؟

شاخص بازار اول که نامی آشنا برای بسیاری از سرمایه گذاران است امروزه رشد کمتری در بازار بورس داشته است. سرمایه گذاران برای آشنایی با بورس برای پیشرفت و رسیدن به سود یا کم کردن ضرر نیاز به تحقیق و مطالعه بیشتری دارند تا با اصطلاحات و کلمات مربوطه آشنا بشوند. در این مقاله قصد داریم مفهوم شاخص بازار اول و به شاخص بورس و کاربرد آن در بورس بپردازیم.

شاخص بازار اول بورس

در فرهنگ فارسی شاخص به معنی عددی است که میانگین ارزش چند چیز مرتبط با یکدیگر را برحسب درصدی از همان میانگین، در فاصله زمانی معین بیان می کند. یعنی شاخص نماینده مجموعه‌ای از متغیرهای یک نوع است و به صورت کلی شاخص را می‌توان نشان‌ دهنده سطح عمومی یک چیز از پیش تعیین شده به طور معمول قیمت در میان گروهی از متغیرهای مورد بررسی تعریف کرد.

در معاملات بورس اوراق بهادار 8 شاخص مهم وجود دارد که برای سرمایه ‌گذاران اهمیت بسیاری دارند این شاخص ها در بورس اوراق بهادار تهران برای بررسی و بازیابی بازار مالی به کار برده می‌شوند مثل شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی TEDIX، شاخص صنعت و شاخص مالی، شاخص سهام آزاد شناور، شاخص بازار اول و بازار دوم، شاخص 50 شرکت برتر، شاخص 30 شرکت بزرگ که در واقع برای نمایش بازدهی بازار سرمایه این شاخص ها محاسبه می شوند.

اگر بخواهیم شرح دهیم که شاخص بازار اول در بورس چیست باید بگوییم در بورس اوراق بهادار تهران شرکت‌های بورسی بر اساس میزان سرمایه، تعداد سهام داران، وضعیت سودآوری، عدم وجود زیان انباشته، حداقل درصد حقوق سهام داران و.. دسته بندی می شوند. این تقسیم بندی در بازار بورس نشان دهنده بازار شرکت‌های بزرگ و شرکت‌های کوچک است و در این میان شرکت هایی که در شرایط بهتری نسبت به دیگرشرکت های سرمایه گذاری قرار گرفته باشند در بازار اول هستند و دیگر شرکت‌های در بازار دوم قرار می‌گیرند.

شاخص بازار اول و دوم چیست

در بالا گفتیم در بورس اوراق بهادار تهران شاخص‌های گونا گونی برای بررسی و بازیابی بازار مالی به کار برده می‌ شوند که شاخص بازار اول بورس و شاخص بازار دوم در این بین قرار دارند. به این صورت که سازمان بورس سهام پذیرفته شده در بازار بورس را بر اساس مقدار سودآوری، درصد شناوری، تعداد سهام و … در این دو شاخص تقسیم بندی می ‌کند.

قیمت کل

شاخص قیمت کل برای سهام پذیرفته ‌شده در هر کدام از این بازارها به تفکیک محاسبه می ‌گردد و از آن به عنوان شاخص بازار اول و بازار دوم یاد می ‌گردد. در واقع این موضوع مربوط به شاخص بازار اول است و اگر در بازار دوم محاسبه شود شاخص کل شرکت‌های عضو در بازار دوم به دست می ‌آید. در صورتی که شاخص کل بازار دوم با سرعت بیشتری افزایش یابد نشان دهنده آن است که رشد در بازار دوم نسبت به بازار اول بهتر است و بازده سرمایه‌گذاری در شرکت‌های کوچک یعنی شرکت های مربوط به بازار دوم طرفدار و محبوبیت بیشتری دارد.

شاخص بازار اول چیست

پیش از این با تعریف شاخص بازار اول آشنا شدیم گفتیم که تمامی شرکت هایی که در شرایط بهتری نسبت به دیگر شرکت های سرمایه گذاری قرار گرفته باشند در بازار اول هستند. در واقع به صورت روزانه می توانیم میانگین سود و ضرر شرکت های بزرگ بورس را از این طریق به دست آوریم.شرکت‌هایی که در بازار اول حضور دارند به دو دسته تابلو اصلی و فرعی تقسیم می ‌شوند.

در تابلوی شاخص های منتخب بورس اوراق بهادر تهران می توانیم اطلاعات بسیاری در مورد شاخص بازار اول دریابیم. این اطلاعات شامل زمان و مقدار انتشار، تغییرات روزانه ی این شاخص و درصد تغییراست. علاوه بر این می توانیم بیش ترین و کم ترین معامله مربوط به این شاخص را مشاهده کنیم.

برای مثال تابلوی شاخص ها نشان می دهد که در ساعت 16:05 به میزان 232.شاخص بازار اول در بورس 721.56 انتشار یافته است.

شاخص بازار اول فرابورس

در شاخص بازار اول فرابورس 30 نماد وجود دارد. هر کدام از این نماد ها به تفکیک اطلاعات مخصوص خود را دارند. از جمله تاریخ معامله، آخرین قیمت، تغییر، درصد تغییر، بیشترین و کمترین معامله که می توانیم در جدول مربوط به این شاخص مطالعه کنیم. در واقع تفاوت بورس و فرابورس در این است که فرابورس بسیار ساده تر از بورس فعالیت می کند. به طوری که فرابورس بخشی از بازار سرمایه که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند را هدایت می کند. اما بورس مکانی است که در آن بین تولید کنندگان و مصرف کنندگان معامله انجام می شود. در ادامه پیشنهاد می شود مقاله نحوه انجام معاملات در بورس و فرابورس را مطالعه کنید.

فرابورس

بازار اول فرابورس ایران در آبان سال 1387 با ساختاری شبیه به بورس فعالیت خود را زیر نظر سازمان بورس اوراق بهادار شروع کرد اما شرایط پذیرش و معامله در آن بسیار ساده‌ تر است. انواع مختلفی از اوراق بهادار در بازار فرابورس وجود دارند که ورود به آن به نسبت بورس شرایط کمتری را نیاز دارد به این ترتیب سرمایه گذاران می توانند با حداقل شرایط و با کمترین زمان به بازار مالی وارد شده و از تمام مزایای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار فرابورس بهره‌ مند شوند. همچتیت پیشنهاد می کنیم مقاله وضعیت بورس امروز ایران را مطالعه کنید.

پنج بازار در فرابورس وجود دارد با نام‌های بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه که شرکت‌های واجد شرایط می توانند سهام خود را در بازار اول و دو مبادله کنند و شرکت‌هایی که این شرایط را نداشته باشند در بازار پایه معامله می کنند.

شاخص بازار اول و دوم

گفتیم که شرکت‌هایی که از نظر میزان سرمایه و میزان سهام در اختیار مردم در وضعیت بهتری باشند در بازار اول بورس تهران قرار می گیرند. شرکت‌هایی که در شرایط پایین ‌تری قرار دارند در بازار دوم بورس تهران پذیرش می‌شوند. شاخص بازار اول هم به دو دسته فرعی و اصلی تقسیم می شود.

ولی با این حال در حال حاضر شاخص بازار دوم از نظر رشد در شرایط بهتری است و معاملات بیشتری را در بر می گیرد که این نشان دهنده آن است که محبوبیت بیشتری بین سرمایه گذاران دارد. با منفی شدن این دو شاخص به صورت اختصاصی شاخص کل به طور قطعی منفی نمی شود ولی این تغییرات می تواند در وضعیت شاخص کل تاثیر داشته باشد.

از جمله نماد هایی که در شاخص بازار دوم قرار دارن می توان به آبادا، افق، اميد، بركت، بشهاب، پاسا، پارس، پاكشو و ثامان را نام برد در این جا هم نماد های وغدیر، وپارس، خساپا، کروی، دکیمی، وسپه، سرود، تپکو، وامید، ونوین، کچاد و ساروم را نام برد. در نهایت پیشنهاد ایران بورس به شما بازدید از مقاله بهترین نماد بورس ایران برای سرمایه گذاری در سال 1399 می باشد.

سوالات متداول شاخص بازار اول

تمامی شرکت هایی که در شرایط بهتری نسبت به دیگر شرکت ها قرار گرفته باشند در بازار اول هستند در واقع به صورت روزانه می توانیم میانگین سود و ضرر شرکت های بزرگ بورس را از طریق شاخص بازار اول به دست آوریم.

تفاوت بورس و فرابورس در این است که فرابورس بسیار ساده تر از بورس فعالیت می کند. به طوری که فرابورس بخشی از بازار سرمایه که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند را هدایت می کند.

در بورس اوراق بهادار تهران شرکت‌های بورسی بر اساس میزان سرمایه، تعداد سهام داران، وضعیت سودآوری، عدم وجود زیان انباشته، حداقل درصد حقوق سهام داران و.. دسته بندی می شوند.

شاخص بازار اول بورس و فرق آن با شاخص دوم بازار

در این مقاله به بررسی و مقایسه شاخص اول و دوم بازار بورس و تفاوت هایی که با هم دارند می‌پردازیم. برای درک بازار اولیه و ثانویه کافیست بدانید که بازار اول یا اولیه جایی است که سهام شرکت ها برای اولین بار عرضه یا اراءه می شود که به آن اصطلاحا عرض اولیه یا IPO می‌گویند و بازار دوم نیست همان بازار دادستد عادی بورس است که بر اساس طرفین عرضه و تقاضا سهام شرکت‌ّادر این بازار روزانه مبادله می‌شود.

شاخص بازار به زبان ساده

به زبان ساده باید بگوییم که شاخص معیاری برای اندازه گیری است، در واقع میانگین ارزش چند چیز مرتبط با یکدیگر بر حسب فاصله زمانی و مجموعه متغیرهای که از یک نوع است و باید گفت شاخص می‌تواند نشان دهنده‌ی سطح عمومی یک چیز از پیش تعیین شده باشد.

شاخص بازار بورس

در بورس شاخص‌های زیادی تعریف شده است . وضعیت بازار بورس بر اساس هر کدام از این شاخص‌ها توصیف می‌شود. اعداد هر شاخص بورس بر اساس فرمول مربوط به خود تعیین می‌شود. بورس اوراق بهادار تهران ۸ شاخص مهم را در معاملات بازار بورس به کار برده است این شاخصه‌ها عبارت‌اند از شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی tedix ،‌شاخص صنعت و شاخص مالی، شاخص سهام آزاد شناور شاخص بازار اول، شاخص بازار دوم، شاخص ۵۰ شرکت برتر و شاخص ۳۰ شرکت بزرگ بازار سرمایه که برای نمایش بازدهی بخش ها و صنایع مختلف بازار این شاخص‌ها را طراحی کرده اند.

شاخص بازار اول و بازار دوم بورس

اما برای توضیح شاخص بازار اول بورس این طور می‌توانیم عنوان کنیم که در بورس اوراق بهادار تهران کلیه شرکت‌های بورسی بر اساس تعداد سهام‌داران، میزان سرمایه ثبتی شرکت، وضعیت سود آوری، عدم وجود زیان انباشته، حداقل درصد حقوق سهام داران و بسیاری موارد دیگر دسته بندی می‌شود. این دسته بندی‌ها در بازار بورس نشان دهنده‌ی بازار شرکت‌های کوچک و بزرگ است، در میان شرکت‌ها هر کدام که شرایط بهتری از نظر سرمایه و تعداد سهام نسبت به دیگر شرکت‌های بازار سرمایه داشته باشند، در بازار اول هستند و مابقی شرکت‌ها در بازار دوم می‌روند.

تفاوت تابلوی اصلی و تابلوی فرعی بازار اول بورس

برای درک ساده این موضوع باید بدانید که تنها فرق شرکت های واقع در تابلوی اصلی و فرعی بازار اول بورس و همچنین شرکت های واقع در بازار بورس و شرکت های فرابورس تفاوت در حداقل سرمایه ثبتی، حداقل سهام شناور و حداقل تعداد سهامداران شرکت است. البته شرایط دیگری نیز وجود دارد که اصلی ترین عمده تفاوت این تابلوها در این سه مورد است. برای درک کلی تفاوت تابلوی اصلی و فرعی بازار اول بورس و فرق آن با بازار دوم و بازار فرابورس می‌توانید از جدول زیر استفاده نمایید.

مقایسه شاخص بازار اول بورس و بازار دوم بورس

بر اساس دانشی که تا کنون به دست آوردیم می‌توان گفت شاخص بازار اول شامل شرکت های بزرگتر و شاخص بازار دوم شامل شرکت های کوچکتر می‌باشد یعنی شرکت‌هایی که میزان سرمایه و سهامی که در اختیار مردم قرار داده‌اند از وضعیت بهتری برخوردار است در بازار اول بورس تهران و شرکت‌های دیگر که شرایط ضعیف‌تر یا سرمایه ثبتی کمتری دارند در بازار دوم بورس تهران قرار می‌گیرند. همان طور که عنوان کردیم در بورس اوراق بهادار تهران شاخص‌های متفاوتی برای ارزیابی و بررسی بازار به کار برده می‌شود. سازمان بورس اوراق بهادار تهران قبول کرده است که در بازار بورس بر اساس مقدار سود دهی، درصد شناوری، تعداد سهام و… شرکت‌ها را در دوسته شاخص بازار اول و شاخص بازار دوم تقسیم بندی کند. اگر ما شاخص قیمت شرکت ها در بازار دوم را محاسبه کنیم، شاخص کل شرکت‌های عضو در بازار دوم به دست می‌آید. اگر شاخص کل بازار دوم با سرعت بیشتری زیاد شود مشخص می‌کند که رشد در بازار دوم بیشتر از بازار اول در آن روز معاملاتی بوده است و در شرکت‌های کوچک مربوط به بازار دوم خرید و فروش بیشتری انجام شده است یا بعبارتی در آن روز معاملاتی این شرکت ها بیشتر مورد توجه سهامداران حقیقی قرار گرفته‌اند.

در قسمت‌های قبل دانستیم که شرکت‌هایی که سرمایه‌گذاری و شرایط اولیه بهتری دارند در بازار اول قرار دارند. با شاخص بازار اول می‌توانیم به صورت روزانه میانگین ضرر یا سود شرکت‌های اصلی و بزرگ بازار بورس را به دست آوریم. کلیه شرکت‌های که در بازار اول قرار داده شده‌اند به دو دسته‌ی تابلو اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند. در تابلوی اصلی یا منتخب بورس اوراق بهادار تهران می‌توانیم بیشتر اطلاعات در مورد شاخص کل، نمادهای پرتراکنش، تعداد معاملات، حجم و ارزش معاملات را مشاهده کنیم و در تابلوی فرعی بازار می‌توانیم قیمتهای پایانی و آخرین قیمت معامله شدن سهم شرکت‌ها و سفارش‌های خرید حقیقی و حقوقی ها را بررسی کنیم. جالب است بدانید بر خلاف تصور عده‌ای گاهی وقت‌ها، شاخص بازار دوم از نظر رشد شرایط بهتر و معاملات بیشتری دارد. این نشان می‌دهد که محبوبیت بازار دوم در بین سرمایه‌گذاران بیشتر است. در مقایسه بازار اول با بازار دوم بورس می‌توان گفت که سهام شرکت‌های‌ قرار گرفته در بازار اول از لحاظ بنیادی و قابلیت نقد شوندگی، در اولویت ‌هستند نسبت به سهم شرکت‌های قرار گرفته در بازار دوم بورس.

نتیجه گیری

در یک جمله بخواهیم شاخص بازار اول را توضیح دهیم باید گفت تمامی شرکت‌های بزرگ که نسبت به دیگر شرکت‌ها شرایط و سرمایه بهتری دارنددر بازار اول و به طبع در شاخص بازار اول قرار می‌گیرند.

شرکت‌های کوچک‌تر با تعداد سهام و سرمایه کمتر در بازار دوم و به طبع شاخص بازار دوم قرار می‌گیرند.

از نظر تاثیر گذاری بر شاخص کل بورس شاخص بازار اول به نسبت شاخص بازار دوم قدرت و تاثیر بیشتری دارد. البته این حالت کلی است و استثناهایی نیز وجود دارد. به عنوان مثال اگر در روزی توجه بازار به سمت سهام شرکت‌های کوچکتر باشد و سهام شرکت های بزرگتر توسط سهامداران حقیقی یا بازیگران اصلی این شرکت ها زیاد دست به دست نشود، شاخص بازار دوم در آن روز می تواند اثرات بیشتری بر میانگین عددی و درصدی شاخص کل بورس بگذارد. همچین در مقایسه با شرکت‌های بورسی، شرکت فرا‌بورس شرایط و قوانین ساده‌تری دارد. به طوری که هر تعداد از شرکت‌هایی که شرایط رفتن به بازار اصلی بورس اوراق بهادار را ندارند می‌توانند به بازار فرا‌بورس بروند. همچنین منفی یا مثبت شدن شاخص بازار اول و بازار دوم تاثیر مستقیم بر جهت‌گیری نهایی شاخص کل بازار بورس دارد.

شاخص بازار اول در بورس چیست و چه تفاوتی با شاخص بازار دوم دارد؟

بازار بورس در سال گذشته رشد بی سابقه ای را تجربه کرده است و اکنون به یکی از حوزه های مورد علاقه برای عموم جهت سرمایه گذاری تبدیل شده است. اما در عین حال این حوزه برای کسانی که به آن وارد می شوند ناآشناست. اصطلاحات تخصصی بورس که برای سرمایه گذاری فهم آن ها لازم است، کم نیستند. یکی از اصطلاحات پر تکرار که در بورس به گوش سرمایه گذاران می رسد، اصطلاح شاخص است. در بورس شاخص های متفاوتی وجود دارند که امکانات تحلیلی متفاوتی را در اختیارمان قرار می دهند. از جمله اصطلاحات دیگر نیز بازار اول و بازار دوم هستند. در این مطلب ضمن معرفی این دو بازار با «شاخص» این دو بازار و تفاوت های آن آشنا خواهیم شد تا ببینیم بررسی ضرورت تغییرات روند شاخص این بازارها چه ضرورتی برای سرمایه گذاران دارد.

شاخص بازار اول در بورس چیست و چه تفاوتی با شاخص بازار دوم دارد؟

شاخص بازار اول در بورس

بازار بورس اوراق بهادار تهران که عموماً در بین مردم به اختصار «بورس» خوانده می شود، در یک تقسیم بندی کلی، شرکت های ثبت شده درون خود را به دو دسته اصلی تقسیم کرده است. به زبان ساده تر مانند تیم های فوتبال که بنابر توانایی ها و کیفیت شان در لیگ بالاتری قرار می گیرند، شرکت هایی که سهامشان را در بورس عرضه کرده اند نیز بر مبنای سرمایه شان، مقدار سهم شناور، میزان نقدشوندگی و ویژگی هایی از این دست، در بازار اول یا بازار دوم قرار می گیرند.

این تقسیم بندی توسط سازمان بورس اوراق بهادار انجام می شود و فاکتور های مختلفی در شکل گیری آن نقش دارند. مثلاً فاکتور نقدشوندگی به این معناست که سهام یک شرکت تا چه اندازه راحت معامله می شود و امکان تبدیل آن به پول نقد بالاتر است. شرکت هایی که حجم معامله سهامشان از بقیه بالاتر است، نشان می دهند که سهامشان قابلیت بیشتری برای تبدیل شدن به پول نقد دارد. بنابراین در رده بندی سازمان بورس اوراق بهادار در جایگاه بهتری قرار می گیرند.(1)

بر اساس ماده 4 دستورالعمل پذیرش بازار بورس اوراق بهادار که در 1/10/1386 تصویب شد، بورس اوراق بهادار تهران دارای دو بازار است. بازار اول و بازار دوم که خود بازار اول به دو تابلوی اصلی و فرعی تقسیم می شود. بر اساس دستورالعمل اجرایی همین قانون، سازمان بورس اوراق بهادار موظف است که در تا پایان اردیبهشت ماه هر سال این شرکت ها را طبقه بندی مجدد کند. بنابراین لیست شرکت هایی که در بازار اول و دوم قرار دارند همیشه ثابت نیست و امکان جابه جایی شرکت ها از یک بازار به بازار دیگر وجود دارد.

• ریسک ورشکستگی

• ریسک اندازه شرکت

• ریسک نقد شوندگی

• ریسک اطلاع رسانی

نحوه طبقه بندی شرکت‌ها در بازارهای بورس

معمولاً تعداد شرکت هایی که در بازار اول قرار می گیرند (مجموع تابلو اصلی و فرعی) از تعداد شرکت هایی که در بازار دوم دسته بندی می شوند، کمتر است. در سال 1395 بر اساس آخرین آمار و اطلاعاتی که سازمان بورس منتشر کرد 127 شرکت در بازار اول (66 شرکت در تابلو اصلی و 61 شرکت در تابلو فرعی) و 191 شرکت نیز در بازار دوم طبقه بندی شدند. (2)

شرایط عمومی و اختصاصی یک شرکت برای قرارگیری در بازار اول از شرایط قرارگیری در بازار دوم به مراتب سخت تر است. شرکت های بازار اول برای ورود به این بازار حداقل نیاز به 1000 میلیارد ریال سرمایه دارند در حالی که سرمایه لازم برای ورود به بازار دوم کمتر از این مقدار است.

اما سرمایه اولیه شرکت ها تنها یکی از پارامترهای سنجش شرکت ها در کنار یکدیگر است و پارامتر دیگری نظیر حجم سرمایه شناور آزاد نیز جزو معیارهای رتبه بندی شرکت ها در بازار بورس است.

رتبه بندی شرکت ها در واقع راهنمایی کلی و عمومی برای سرمایه گذاران و سهامداران است. مثلاً اگر همین درصد سهام شناور را در نظر بگیریم، خواهیم دید که چگونه سیگنال نقدشوندگی سهام یک شرکت را به خریداران آن می دهد.

سهام شناور به معنای درصدی از سهم یک شرکت است که در بازار بورس اوراق بهادار عرضه شده و توسط سرمایه گذاران خرد خریداری شده است. شرکت ها هیچوقت تمام دارایی هایی خود را به صورت سهام در بازار بورس عرضه نمی کنند.

آن ها تنها بخشی از آن را برای افزایش سرمایه روانه بازار بورس می کنند که به این سهم ها اصطلاحاً شناور آزاد می گویند. هر چه درصد سهم شناور یک شرکت بیشتر باشد، قابلیت نقدشوندگی بیشتری خواهد داشت.

اطلاع از این فاکتورها به این جهت مهم است که وقتی می خواهیم درباره شاخص بازار اول یا دوم بدانیم، باید این مسئله پیش از آن روشن شده باشد که هرکدام از این بازارها چه ویژگی هایی دارند تا پس از آن، به توضیح درباره شاخص های این دو بازار پرداخت. در واقع شاخص های مختلف در زمینه های متفاوت مانند عینک های متفاوتی هستند که وقتی به چشم زده می شوند، وجوه نادیده ای از پدیده ها برای ما آشکار خواهند شد.

شاخص بازار اول و بازار دوم در بورس

همانطور که بازار بورس اوراق بهادار به شکل کلی شاخص کل قیمت را با نماد TEPIX نشان می دهد و بر اساس آن وضعیت بازار برای سهامدارن روشن تر می شود، این شاخص برای بازارهای اول و دوم نیز به تفکیک اعلام می شود. از آنجا که اصولاً یک شاخص کلی به تنهایی نشان دهنده وضعیت بازار نخواهد بود و درک بهتر وضعیت بازار نیاز به قرار گیری شاخص های مختلف بازار بورس در کنار یکدیگر دارد، از این رو اعلام شاخص کل قیمت به تفکیک بازارها، ضروری به نظر می رسید.

از طرفی عموماً سبد سرمایه گذاری سهامدارن از سهم های شرکت هایی که در بازارهای متفاوتی قرار دارند، تشکیل شده است. در نتیجه صعود یا سقوط شاخص کل قیمت به تنهایی نمی تواند تحلیل درستی را برای سرمایه گذاری به دست دهد. در بورس اوراق بهادار مواقعی وجود دارد که شاخص قیمت دسته ای از سهم ها افت می کند در حالی که سهم های دیگر روند نزولی ندارند و به دلیل وزن بیشتر شرکت هایی که سهامشان در حال سقوط است، شاخص کل منفی می شود.

تصمیم گیری در این برهه از طرف سرمایه گذاران می بایست با توجه به جایگاه سهامشان در بازارهای بورس باشد و نه نگاه به روند کلی و پیوستن به تصمیمات هیجانی افرادی که آشنایی چندانی با سازو کار بورس ندارند.

بنابراین اعلام شاخص های متفاوتی نظیر شاخص کل، شاخص هم وزن، شاخص صنایع و . به منظور راهنمایی بیشتر سرمایه گذاران است. شاخص بازار اول و شاخص بازار دوم نیز در همین راستا اعلام می شوند و به تحلیلگران بورس این امکان را می دهند تا تحلیل های دقیق تری از اوضاع بازار داشته باشند.

در نتیجه برای دست یابی به تحلیلی درست تر و اقدامات عملی بهتر، بررسی روند شاخص های مختلف، به خصوص با توجه به سبد سهام سرمایه گذار عملی اجتناب ناپذیر است. شاخص کل قیمت ( TEPIX ) گرچه تصویری کلی از وضعیت را نشان می دهد اما به اندازه همین «کلی» بودنش جزئیات کمتری را نشان می دهد و در نتیجه دقت بالایی ندارد. بنابراین تا اینجا روشن شد که سرمایه گذاران چرا نیاز به شاخص های بازار اول و دوم دارند. حال شاخص بازار اول در بورس باید دید این شاخص ها نشان دهنده چه چیزی هستند.

شاخص‌های بازار اول و دوم چه چیزی را نشان می دهند؟

شاخص های بورس از جمله معیارهای نشان دهنده وضعیت بازار تعریف می شوند. شاخص به صورت عدد بیان می شود و بر اساس فرمول های خاصی که تعریف شده اند محاسبه می گردد. معمولاً شاخص های بورس های مختلف فرمول های متفاوتی دارند. ضمن اینکه در یک بازار هم بعضی شاخص ها فرمول هایشان با یکدیگر فرق می کند.

مثلاً شاخص کل را هم با در نظر گرفتن وزن سهام شرکت ها و هم بدون در نظر گرفتن این ویژگی محاسبه می کنند که به دومی شاخص کل هم وزن گفته می شود. فرمول محاسبه شاخص بازار اول و دوم نیز مانند فرمول شاخص کل قیمت ( TEPIX ) است؛ با این تفاوت که اعداد و ارقام مربوط به همه شرکت های ثبت شده در بازار در آن لحاظ نمی شود و تنها ارقام مرتبط با شرکت هایی که در هر کدام از این بازارها قرار دارند تأثیرگذار خواهد بود.

این شاخص قرار است توضیح دهد میانگین تغییرات قیمت به کدام سمت گرایش دارد. شاخص را اصولاً می بایست بر حسب درصد بیان کرد و سهامداران نیز می بایست تغییرات را بر حسب درصد دنبال کنند. گاهی اوقات مشاهده می شود که تغییرات بر حسب تعداد واحد ریزش یا افزایش یافته بیان می شود.

به عنوان مثال اگر شاخص کل بورس در سه یا چهار سال گذشته صد هزار واحد باشد، در آن زمان، پنج هزار واحد ریزش شاخص، معادل 5 درصد محسوب می‌شود، در حالی که در حال حاضر اگر شاخص کل را یک میلیون و هشتصد هزار واحد در نظر بگیریم، پنج هزار واحد ریزش شاخص، کمتر از 3/0 درصد تغییر را به وجود می آورد؛ بنابراین همیشه در رصد تغییرات باید درصد تغییرات را مد نظر داشت و نه تعداد واحد را.

تفاوت شاخص بازار اول و شاخص بازار دوم

شاخص های بازار اول و دوم در حقیقت سنجه هایی هستند که به ما خواهند گفت که تغییرات قیمت و سوددهی سهام در یک نمای تفکیک شده در میان کدام سهم ها در حال وقوع است. این دو بازار به دلیل ویژگی های متفاوتی که شرکت های حاضر در آن ها دارند، تأثیرگذاری متفاوتی نیز در تغییر شاخص کل دارند. شرکت هایی که سهامشان کسر بزرگتری از بازار را تشکیل می دهند، افت و خیز سهامشان نیز تأثیر بیشتری بر بازار دارد.

گاهی اوقات پیش می آید که شاخص کل بازار در حال افت است ولی قیمت سهام اکثریت شرکت ها نزولی نیست. این به معنای افت قیمت عمومی در سهم های بزرگ است؛ در عین حالی که سهم های شرکت های کوچک تر نزولی نیستند. بررسی شاخص اول و دوم در عین توجه به سایر شاخص ها، از جمله شاخص کل، می تواند برای سرمایه گذارن در اتخاذ تصمیم های درست راهگشا باشد.

بنابراین انتشار شاخص برحسب معیارهای مختلف، در واقع کمکی به خریدار سهام برای تصمیم گیری بهتر است. از طرفی دیگر در بازار اول به نسبت بازار دوم، شرکت ها سهام شناور آزاد بیشتری دارند که در نتیجه باعث می شود نقدشوندگی سهامشان راحت تر صورت گیرد و این یک مزیت برای شرکت هایی است که در این دسته قرار می گیرند. (3)

در نتیجه تأثیرگذاری شاخص بازار اول به نسبت شاخص بازار دوم در شاخص کل قیمت، عموماً بسیار بیشتر است؛ مگر اینکه ارزش تعداد بیشتری سهم تغییر کند شاخص بازار اول در بورس تا بتواند با تغییرات بازار اول برابری نماید. در نتیجه سهامداران باید توجه کنند که تغییرات ارزش سهامشان را تنها در سایه تغییرات شاخص کل ارزیابی نکنند بلکه سایر شاخص ها از جمله شاخص بازار اول و دوم را نیز بررسی نمایند.

تفاوت شاخص بازار اول و بازار دوم در بورس چیست

ورود سرمایه‌گذاران جدید به بازار سهام سبب شده است تا موضوع آشنایی با اصطلاحات بورس، یکی از موارد مهم در فعالیت‌های آن‌ها برای معامله کاملاً حرفه‌ای باشد.

به گزارش خبرنگار حوزه بورس گروه اقتصادی خبرگزاری آنا، بورس اوراق بهادار تهران دارای دو بازار به نام‌های بازار اول و بازار دوم است.

شرکت‌هایی که ازنظر میزان سرمایه وضعیت سودآوری و همچنین درصد سهام شناور آزاد یعنی میزان سهام در اختیار مردم در وضعیت مناسب‌تری قرار دارند در بازار اول بورس تهران و شرکت‌هایی که ازنظر این معیارها در شرایط پایین‌تری قرار دارند در بازار دوم بورس تهران پذیرش می‌شوند.

شاخص بازار اول بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌هایی است که در بازار اول بورس پذیرش‌شده‌اند همچنین شاخص بازار دوم بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌هایی است که در بازار دوم بورس پذیرش‌شده‌اند.

درست است که شاخص عملکرد و وضعیت بورس را نشان می‌دهد، اما مثبت یا منفی بودن شاخص لزوماً به معنی مثبت یا منفی بودن کل بورس نیست. بلکه شاخص وضعیت کلی بورس را به ما نشان می‌دهد.

در خیلی از مواقع ممکن است چند شرکت بزرگ که وزن زیادی (سرمایه و ارزش بازار زیادی) دارند، درحالی‌که وضعیت بسیاری از شرکت‌های دیگر متفاوت است، با مثبت یا منفی شد نشان شاخص کل را مثبت یا منفی کنند.

در این مواقع شاخص هم‌وزن قیمت یا شاخص کل هم‌وزن می‌تواند به شکل بهتری وضعیت کلی بازار را به ما نشان دهد، چون در شاخص هم‌وزن، وزن تمامی شرکت‌های بورسی مساوی در نظر گرفته می‌شود و دیگر شرکت‌های بزرگ نمی‌توانند شاخص را به‌واسطه سرمایه زیادشان تحت تأثیر قرار دهند.