مفهوم شاخص در بورس ایران

شاخص بورس چیست؟ از شاخص کل تا هم‌وزن

قابلیت اجرای پیشنهاد تعریف شاخص بورس و اصلاح با معیارهای کارشناسی

رئیس سازمان بورس از قابلیت اجرای پیشنهاد اعضای کمیسیون بازار پول و سرمایه مبنی بر تشکیل ستاد مشترک برای تعریف شاخص و اصلاح با معیارهای کارشناسی و لزوم انجام در اسرع وقت خبر داد.

به گزارش بیدار بورس، اعضای کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران که میزبان مجید عشقی رئیس سازمان بورس و میثم فدایی مدیرعامل فرابورس بودند ضمن بررسی چالش‌های کنونی بازار سرمایه بر تشکیل کمیته‌ای مشترک بین اتاق ایران و سازمان بورس به منظور انجام طرح‌های مطالعاتی و یافتن راهکارهای منطقی برای این بازار تاکید کردند.

بر اساس این گزارش، طی این نشست مجتبی کاروان رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران با اشاره به لزوم ارائه دوره‌های آموزشی در حوزه بورس و تسریع پذیرش شرکت‌ها گفت: کماکان امکان اعتبارسنجی ‌شرکت‌ها در شبکه بانکی و بورسی نیست و این مسئله موجب بروز مشکلاتی شده که باید هرچه سریع‌تر برطرف شوند. تعیین مدیران شرکت‌های واگذار شده خلاف اصل امانت‌داری است و باید به این روند پایان داد.

محسن حاجی‌بابا نایب‌رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران هم با اشاره به ضرورت تداوم تعاملات دو طرفه بین بخش خصوصی و سازمان بورس گفت: پیامدهای بی‌توجهی به این موضوع ابلاغ ۳۷ بخش‌نامه ظرف سه سال در حوزه بانکی بوده که فاجعه بار است. نتیجه توقف تعاملات بین دولت و بخش خصوصی این می‌شود که بعد از ابلاغ ۳۷ بخش‌نامه مختلف در نهایت آخرین بخش‌نامه همانی شود که از ابتدا بخش خصوصی اعلام کرده بود.

وی افزود: آموزش در حوزه بورس و بازار سرمایه بسیار مهم است. اغلب خریداران در بورس از خرید و فروش تحلیلی ندارند. چون بازار را نمی‌شناسند. یک سال است که بر آموزش از طریق رسانه ملی تاکید می شود تا به کمک آن صف‌های هیجانی کاهش یابند. فرآیند ورود شرکت‌های جدید به بورس هم باید تغییر کند. متاسفانه بورس در ایران عمق ندارد. برای عمق بخشیدن باید روند ورود شرکت‌ها تسهیل و تسریع شود.

این فعال بازار پول و سرمایه ادامه داد: غفلت از اوراق قرضه یکی از نواقص فعلی است. بخش قابل توجهی از منابع مالی از طریق شبکه بانکی تامین می‌شود. در حالی که در کشورهای پیشرفته برای تهیه این منابع از اوراق کمک می‌گیرند اما در ایران چنین ساز و کاری هنوز تعریف نشده است. بخش اعتبارسنجی شرکت‌ها به دلیل ضعف، چالش‌های جدی دارد.

حاجی‌بابا گفت: بنابراین باید شرکت‌های ۱۰۰ درصد خصوصی برای اعتبارسنجی ایجاد شوند. پیشنهاد می شود، سود تقسیم نشده شرکت‌هایی که دارای گزارش‌های حسابرسی شده هستند، معاف از مالیات باشد و هر وقت سودها تقسیم شد، مالیات آن دریافت شود تا قدرت شرکت‌ها بالا رفته و فشارها از روی شبکه بانکی برداشته شود. در صورت کاهش دخالت دولت در بورس، سطح شفافیت‌ بیشتر می‌شود و موجب افزایش اعتماد مردم به این بازار خواهد شد.

انتقاد از افزایش قیمت گاز صنایع

همچنین تعدادی از اعضای کمیسیون و کارشناسان بازار سرمایه، موضوعات و انتقاداتی از جمله روند صعودی قیمت گاز صنایع از شهریور سال جاری که در واقع خلاف قانون انجام گرفته و همچنان ادامه دارد، قدیمی بودن تجهیزات و فناوری حاکم بر صنایع، فاصله بین نرخ ارز آزاد و نیمایی در کنار نواقصی که بر بورس حاکم است، بی‌توجهی به مزیت‌های صنعتی موجود و بی‌بهره ماندن از این مزیت‌ها به دلیل قانون‌گذاری‌های نادرست و ابلاغ احکام دست‌ و پاگیر، سوق دادن صنایع و شرکت‌ها به سمت هزینه‌های ناکارآمد و غیرمرتبط و نگاه غیرکارشناسانه نسبت به رشد ۱۱ درصدی بازار سرمایه در مقایسه با بازار های رقیب که واقعیت‌ها بیانگر ریزش بیش از این ارقام در بورس است را مطرح کردند.

اعضا با اشاره به لزوم طراحی فرمول جدیدی برای تعیین نرخ گاز صنایع بر اساس شاخص‌های دقیق و کارشناسی شده بر پایان دادن به نرخ‌گذاری دستوری و تعیین قیمت بر خلاف اصل معامله که باید طبق رضایت دو طرف صورت گیرد، تاکید کردند.

به اعتقاد کارشناسان بورس در بخش خصوصی، مسئولان این بازار نتوانستند اعتماد افراد را جلب کنند و این مهم به دلیل شاخص‌ سازی‌ هایی است که از سوی مسئولان دولتی صورت می‌گیرد.

تحلیل‌هایی از سوی مسئولان ارائه می‌شود که بیانگر شاخص‌سازی است. شاخصی که به عنوان شاخص کل مطرح می‌شود، کلیت بازار را نشان نمی‌دهد و همین اشتباه موجب شده، مردم اعتماد را نسبت به بازار از دست بدهند. این وظیفه شرکت‌های فناوری است که شاخص را اعلام کنند و نه سازمان بورس. اگر هم این سازمان می‌خواهد شاخصی را اعلام کند بهتر است از عنوان شاخص کل استفاده نکند.

یکی دیگر از خواسته‌های بخش خصوصی تامین نقدینگی موردنیاز بسیار برای طرح‌های نیمه‌ تمام از طریق صندوق‌های طرح محور بود. از طرفی با توجه به حاکمیت اطلاعات در دنیا که اقتصاد را قابل پیش‌بینی می‌کند، ایجاد رویه‌هایی برای استفاده بهینه از اطلاعات مورد نیاز که در بورس وجود دارد، مورد توجه قرار گرفت.

کمیته بورس کمیسیون بازار پول و سرمایه پیشنهادی مبنی بر تشکیل ستادی مشترک به منظور انجام کارهای مطالعاتی برای تعریف شاخص کل و اصلاح آن بصورت دقیق و بر اساس معیارهای کارشناسی شده، مطرح کرد.

همچنین پیشنهاد شد سازمان بورس سامانه شفافیت تصمیمات دولتی را تشکیل دهد و همه دستگاه‌های دولتی را موظف کند تصمیات و سیاست‌های ابلاغی را در این سامانه افشا کنند تا فعالان بازار آن را تحلیل کرده و بر اساس آن تصمیم بگیرند. از طرفی باید بین تصمیم تا اجرای هر سیاستی، چند ماهی فاصله باشد تا در اجرا دچار مشکل نشود.

پیشنهاد مطالعات کارشناسی قابل اجرا و در اسرع وقت انجام می شود

عشقی ضمن ابراز خرسندی از تعامل و همفکری با بخش خصوصی گفت: امید است به کمک این مذاکرات بتوان مشکلات بوجود آمده را برطرف کرد و برای آنها راه‌حل‌های دقیق و جامع ارائه داد. بازار سرمایه موتور محرک اقتصاد است. بنابراین نمی‌توان آن را به حاشیه برد. همه مردم در این بازار منفعت دارند و در این بین سازمان بورس به تنهایی نمی‌تواند پاسخگوی همه نیازها باشد.

وی افزود: باید به کمک همه ذی‌نفعان به ویژه بخش خصوصی عدم شفافیت‌ها را در بازار سرمایه به کم‌ترین حد ممکن رساند. پیشنهاد تقویت روابط سازمان با اعضای کمیسیون بازار پول و سرمایه بصورت هدفمندتر است. پیشنهاد کمیته بورس درباره مطالعات کارشناسی قابل اجرا بوده و باید در اسرع وقت انجام شود.

این مقام مسئول ادامه داد: افزایش نرخ گاز صنایع اقدامی غیر اقتصادی بوده و سیاسی است. وزارت نفت هم قبول دارد این نرخ قابل توجیه نیست. قرار بود بصورت موقت انجام شود. اگر چه چند ماه طول کشیده ولی فرمول قیمت گذاری در دست اصلاح است و باید پیشنهادهای اتاق ایران را دریافت کرد. تلاش دولت برای تضعیف میزان سودآوری شرکت‌ها بر اساس قوانین جاری، عامل از بین رفتن اعتمادها نسبت به بازار است. بازار سرمایه نیازی به حمایت نداشته و توان مدیریت را دارد. حتی قادر است به دولت و بخش خصوصی هم کمک کند ولی تلاش دولت، طبق قوانین موجود برای کاهش میزان سودآوری شرکت‌ها، اعتمادها را از بین برده است.

عشقی عنوان کرد: تضعیف سودآوری شرکت‌ها نه تنها به نفع دولت نیست بلکه ارزش دارایی‌های آن را کاهش می‌دهد. سودآوری شرکت‌ها که در صورت‌ های مالی نیز ذکر شده، باید مجدد سرمایه‌گذاری شوند تا سودآوری در سطح اقتصاد استمرار یابد. برای افزایش شفافیت باید به دنبال تحلیل اطلاعات و انتشار آنها بود. اتاق ایران هم می‌تواند در این رابطه ‌پیشنهادها را مطرح کند.

به گفته وی، توسعه نهادهای مالی یکی از اولویت‌های این سازمان است. بعد از ۱۲ سال، شش مجوز کارگزاری جدید در سه ماه اخیر داده شده و این روند ادامه دارد. در این راستا تلاش می شود تا پایان سال صف درخواست‌کنندگان برای تاسیس کارگزاری از بین برود. همچنین قرار است برای ایجاد شرکت‌های سبدگردان، مشاور تامین سرمایه و پردازش‌گر نیز مجوز ‌داده شود.

خودداری از عرضه‌های آنی

میثم فدایی هم در این نشست گفت: از این پس هیچ عرضه‌ای بصورت یک دفعه آگهی نمی‌شود. یک ماه قبل اعلام می‌ شود و از هر گونه عرضه‌های روزانه جلوگیری خواهد شد. درباره اجرای طرح های نیمه‌تمام هم فرابورس برای تشکیل شرکت - طرح ها آمادگی دارد.

شاخص‌های بورس (1)، شاخص کل بیانگر چیست؟

حتما شما هم تاکنون، بارها و بارها، در صدا و سیما و سایر رسانه‌ها، شنیده‌اید که مثلا شاخص بورس امروز با 50 واحد رشد، به عدد 32 هزار واحد رسید. همچنین گاهی اوقات رسانه‌ها از کاهش شاخص بورس خبر می‌دهند. اما تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که شاخص بورس، بیانگر چیست و چرا افزایش یا کاهش آن، اهمیت دارد؟ اساس نوسانات شاخص چه مفهومی دارد؟ در این برنامه، قصد داریم درباره شاخص‌های بورس و انواع آنها صحبت کنیم.

شاخص چیست؟

شاخص، در مفهوم کلی، معیاری است که براساس آن می‌توان چیـزی را تشخیص داد. در بورس هم شاخص‌ها، در واقع معیارهای مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آنها، می‌توان وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبه‌های مختلف، ارزیابی و حتی روند آینده بورس را پیش‌بینی کرد، بنابراین، طبیعتا باتوجه به نقش بسیار مهمی که شاخص‌های بورس، در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران ایفا می‌کنند، نوسانات شاخص‌ها نیز برای سرمایه‌گذاران بسیار حائز اهمیت است. شاخص‌ها بورس، انواع مختلفی دارند که هر کدام، وضعیت بورس را از جنبه‌ خاصی نشان می‌دهد، بنابراین سرمایه‌گذاران در تحلیل شاخص‌های بورس باید به کارکرد هر شاخص توجه کافی داشته باشند. در ادامه، مهمترین شاخص‌های بورس را به شما معرفی می‌کنیم.

شاخص کل

شاخص کـل که به آن شاخص قیمت و بازده نقدی هم می‌گویند ، بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است، به بیان ساده‌تر، "تغییرات شاخص کل در واقع بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است".

لازم است در این خصوص مقداری توضیح دهیم. اگر به خاطر داشته باشید، در برنامه‌های گذشته گفتیم که بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس از دو طریق بدست می‌آید. اول دریافت سود نقدی سالیانه و دوم، تغییر قیمت سهم در طول دوره سرمایه‌گذاری. برای مثال، فردی را درنظر بگیرید که سهام شرکت الف را در ابتدای سال، با قیمت 150 تومان خریداری می‌کند. اگر قیمت سهام این فرد در پایان سال، به 180 تومان افزایش یابد و شرکت، در پایان سال نیز 15 تومان به عنوان سود نقدی، به ازای هر سهم توزیـع کند، این فرد مجموعا 45 تومان سود از محل افزایش قیمت سهم و دریافت سود نقدی بدست آورده است و بنابراین، بازدهی وی در پایان سال، 30 درصد خواهد بود، زیرا سرمایه وی از 150 تومان به 195 تومان افزایش یافته است.

تغییرات شاخص کل نیز دقیقا بیانگر میانگین بازدهی بورس است، بنابراین، اگر به عنوان مثال، شاخص کل بورس در ابتدای سال، 20 هزار واحد باشد و در پایان سال، با 10 هزار واحد افزایش، به 30 هزار واحد برسد، به این معناست که میانگین بازدهی بورس از محل افزایش قیمت سهام شرکت‌ها و تقسیم سود نقدی بین سرمایه‌گذاران در آن سال، 50 درصد بوده است:

(میزان رشد شاخص در طول سال) 10000 = 50 % × 20000

دو نکته قابل توجه درخصوص شاخص کل می‌بایست مدنظر سرمایه‌گذاران باشد:

نکتـه اول اینکه افزایش شاخص کل، لزومـا به معنای سودآوری سهام همه شرکت‌های حاضر در بورس نیست، همانطور که کاهش شاخص کل نیز لزوما به معنای ضرردهی سهام همه شرکت‌ها در بورس نیست، زیرا همانگونه که گفته شد، شاخص کل، بیانگر میانگین بازدهی بورس است و چه بسا، در برخـی موارد، علیرغم رشد قابل توجه شاخص کل بورس، برخی سهام با افت قیمت مواجه شده و سهامداران خود را با زیان مواجه سازنـد و یا در شرایطی که شاخص کل با کاهش مواجه است، برخی سرمایه‌گذاران که سهام ارزنده‌ای را در سبد سهام خود دارند، سود قابل قبولی بدست می‌آورند. بنابراین، سرمایه‌گذاران نباید صرفا با اتکا به اخبار رشد شاخص کل و بدون بررسی کامل درخصوص ارزش ذاتی سهام، اقدام به سرمایه‌گذاری در بورس کنند و حتی در شرایط رشد مستمر شاخص‌ کل نیز در انتخاب سهام، کاملا دقت نمایند.

نکته دوم ارتباط بیـن شاخص کل و سبد سهام است. حتما به خاطر دارید که یکی از اصول بسیار مهم سرمایه‌گذاری در بورس، تشکیل سبد سهام متنـوع است. هر اندازه سبد سهام یک سرمایه‌گذار، متنوع‌تر و به ترکیب سهام شرکت‌های موجود در بورس نزدیک‌تر باشد، بازدهی آن سرمایه‌گذار نیز به متوسط بازدهی کل بورس که توسط شاخص کل نشان داده می‌شود، نزدیک‌تر خواهد بود، تا آنجا که اگر فردی بتواند ترکیب سهام موجود در سبد سهـام خود را بطور کامل، منطبق بر ترکیب تمامی سهام حاضر در بورس نمایـد، بازدهی وی نیز بطور کامل منطبق بر نوسانات شاخص کل بورس خواهد بود و مثلا با رشد 30 درصدی شاخص، وی نیـز حدودا 30 درصد سـود بدست خواهد آورد.

شاخص قیمت

شاخص قیمت یکی از مهم ترین و اصولی ترین شاخص های شناخته شده در بورس و فرابورس می باشد که نشان دهنده روند (ترند) عمومی تغییرات قیمت انواع سهام موجود در بازار بورس است. این شاخص، بر خلاف شاخص کل، سود تقسیمی شرکت ها را در خود لحاظ نمی کند.

فرق اساسی بین شاخص قیمت و شاخص کل در این است که شاخص قیمت تنها قیمت سهام شرکت های بورسی را محاسبه می کند در صورتی که شاخص کل سود پرداختی سالانه را نیز مورد محاسبه قرار می دهد.

مفهوم شاخص:

شاخص در واقع به عددی گفته ی شود که میانگین ارزش مجموعه ای از اقلام را بر اساس درصدی از میانگین آنها و در یک دوره زمانی مشخص بیان می کند.

در بورس تهران، ۸ شاخص مهم مورد بررسی قرار می گیرند که دارای جایگاه بالایی در تحلیل های سرمایه گذاران می باشند:

• شاخص کل قیمت
• شاخص قیمت و بازده نقدی
• شاخص بازده نقدی
• شاخص صنعت و شاخص مالی
• شاخص سهام آزاد شناور
• شاخص بازار اول و بازار دوم
• شاخص ۵۰ شرکت برتر
• شاخص ۳۰ شرکت بزرگ تر

در ادامه به شرح این شاخص ها پرداخته می شود.

شاخص کل قیمت:

با توجه به گفته های قبلی شاخص نشان دهنده سطح عمومی قیمت و یا بازدهی گروهی از سهام می باشد که آن سهام در بازار بورس داد و ستد می شوند.

لذا می توان گفت که شاخص کل قیمت نشان دهنده سطح عمومی قیمت تمام سهام های موجود در بازار مذکور به شمار می رود.

با توجه به این که شاخص یک عدد می باشد و واحد اندازه گیری خاصی برای آن در نظر نگرفته اند، لذا برای تفسیر و تحلیل آن یک سال را به عنوان سال پایه معرفی می نمایند و تمام ارقام مربوط به آن سال را ارقام مبنا در سال پایه در نظر می گیرند.

سپس با تغییراتی که به وجود می آید، قیمت سهام را در سال های آتی نسبت به همان سال پایه بررسی می نمایند و با استفاده از آن، روند صعود و یا نزول آن را مشخص می کنند که فرمول آن به صورت زیر می باشد:

۱۰۰×	ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه	= مقدار شاخص کل
	ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبدا

شاخص قیمت مصرف کننده:

شاخص قیمت مصرف کننده (Consumer Price Index)، که به اختصار به آن (CPI) می گویند، معیاری برای سنجش میانگین وزنی قیمت های یک سبد یا پرتفوی می باشد.

این شاخص با در نظر داشتن تغییرات قیمت هر کدام از سهم های موجود، اقدام به محاسبه می کند که این تغییرات برای ارزیابی روند های آینده به کار برده می شود.

نکته: این شاخص در واقع یکی از متداول ترین آمار و ارقام برای شناسایی دوره های تورم یا کاهش نرخ تورم به شمار می رود.

شاخص قیمت مصرف کننده در ایران:

کل این بخش به دو زیر بخش تقسیم می شود که به صورت زیر قابل توضیح است:

• شاخص بهای کالا ها و خدمات مصرفی در نقاط شهری
• شاخص بهای کالا ها و خدمات مصرفی خانوار ها در نقاط روستایی

کاربرد شاخص قیمت مصرف کننده:

این شاخص در واقع یکی از شاخص مفهوم شاخص در بورس ایران هی اقتصادی می باشد که به طور وسیعی از آن استفاده می گردد و پر کاربرد ترین وسیله برای ارزیابی موارد زیر می باشد:

• اندازه تورم
• میزان اثر بخشی سیاست های اقتصادی دولت
• راهنمایی برای تصمیم گیری های سرمایه گذاران
• شاخصی ضمنی برای عوامل اقتصادی، از جمله خرده فروشی، درآمد های ساعتی یا هفتگی و…
• یافتن قدرت خرید مصرف کنندگان
• تنظیم سطح صلاحیت افراد برای انواع خاصی از کمک های دولتی
• تنظیم دستمزد بر اساس هزینه زندگی برای کارگران داخلی

همچنین شاخص قیمت مصرف کننده، هزینه سبد کالا و خدمات را در سراسر کشور به صورت ماهانه نشان می دهد که این کالا ها و خدمات به هشت گروه اصلی زیر تقسیم می گردند:

• مسکن
• پوشاک
• حمل و نقل
• آموزش و ارتباطات
• سایر کالا ها و خدمات
• تفریح
• مراقبت های پزشکی
• غذا و نوشیدنی

موسسه مشاوران مطالعه مقاله بازگشت ارز حاصل از صادرات را به شما عزیزان پیشنهاد می نماید.

شاخص قیمت و بازده نقدی

شاخص قیمت و بازده نقدی:

این شاخص که به شاخص TEDPIX معروف می باشد، دارای فرمولی مشابه با فرمول شاخص قیمت است با این تفاوت که در مخرج آن علاوه بر قیمت سال ۱۳۶۹، سود نقدی پرداختی مفهوم شاخص در بورس ایران آن سال نیز مورد محاسبه قرار می گیرد.

این دو مولفه نشان دهنده بازدهی کل بورس اوراق بهادار تهران می باشند که سود حاصل از سرمایه گذاری های بازار بورس از دو محل زیر به دست می آید:

• سود نقدی مصوب شده در مجامع شرکت ها
• سود به دست آمده از افزایش قیمت سهام

شاخص بازده نقدی:

شاخص بازده نقدی سود مصوب مجامع را محاسبه می کند که این سود به سود نقدی معروف می باشد و از تمامی سود های پرداختی توسط شرکت های بورسی، ناشی می گردد.

زمانی که این شاخص نزولی شود، یعنی سود کمتری در مجامع تقسیم می شود و بایستی سرمایه گذار یا معامله گر سبک معامله گری خود را اصلاح نماید.

شاخص صنعت و شاخص مالی:

شرکت های موجود در بورس، بر اساس حوزه فعالیت خود دسته بندی می شوند. لذا می توان گفت که دو دسته اصلی شرکت های تولیدی و خدماتی هستند که بیش از ۶۰ درصد شرکت های موجود در بورس در دسته شرکت های تولیدی قرار دارند.

شرکت هایی که در دسته اول قرار می گیرند، در زمره شاخص صنعت قرار دارند و همچنین شرکت های خدماتی که جز شرکت های تامین سرمایه و مشاوره مالی می باشند حوزه دوم را تشکیل می دهند.

بنابراین شرکت های دسته اول، جز شاخص صنعت و شرکت های دسته دوم جز شاخص مالی محسوب می شوند.

شیوه محاسبه هر دو شاخص بر اساس میانگین موزون شرکت های فعال در آن زمینه می باشد و همانند شاخص کل قیمت محاسبه می گردند و تنها تفاوت آنها در تعداد شرکت های موجود می باشد.

موسسه مشاوران مطالعه مقاله حسابداری رفتاری را به شما عزیزان پیشنهاد می نماید.

شاخص سهام آزاد شناور

شاخص سهام آزاد شناور:

شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)، به تغییرات آن بخش از سهام یک شرکت گفته می شود که توسط سرمایه گذاران خرد مورد معامله قرار می گیرند.

نحوه محاسبه آن، مشابه نحوه محاسبه شاخص کل قیمت می باشد که تفاوت آن در تعداد سهامی است که به عنوان ضریب قیمت مورد محاسبه قرار می گیرد.

برای درک بهتر این موضوع باید گفت که برخی از شرکت ها مالکیت اصلی سهام آنها بر عهده شرکت ها و اشخاص حقوقی می باشد که سهامدار اصلی آن سهام شناخته می شود و این سهام جز سهام فعال مورد معامله در بازار محسوب نمی شود.

در واقع شناوری سهام، به درصدی از سهام یک شرکت اشاره دارد که تحت مالکیت سرمایه گذاران حقیقی می باشد و احتمال خرید و فروش آن در آینده نزدیک وجود دارد. این درصد در سایت سازمان بورس قابل مشاهده است.

شاخص ۵۰ شرکت برتر:

سازمان بورس به صورت هر سه ماه یا هر فصل، یک بار فهرست ۵۰ شرکت برتر بورسی را ارائه می کند که مفهوم شاخص در بورس ایران بالا ترین درجه نقدشوندگی را دارند که بر اساس شاخص ۵۰ شرکت برتر ارائه می شود.

نحوه محاسبه این شاخص، مشابه شاخص کل قیمت می باشد که در آن فقط ۵۰ شرکت وجود دارد.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ تر:

معیار بزرگی در سازمان بورس اوراق بهادار، ارزش روز یک شرکت می باشد که برای محاسبه آن از رابطه زیر استفاده می گردد:

قیمت پایانی سهام × تعداد کل سهام شرکت = ارزش روز یک شرکت

این ۳۰ شرکت بزرگ تر، شامل شرکت هایی است که در صدر جدول شرکت های بورس قرار دارند و میانگین وزنی آنها برآورد می گردد.

نکته: نحوه محاسبه شاخص آن همانند شاخص کل قیمت می باشد.

در زمان رکود بازار و زمانی که شاخص روند خاصی را در پی نگرفته است، می توان با انجام معاملات بلوکی در سهامی که جز ۳۰ شرکت بزرگ تر هستند، رقم شاخص تغییر قابل توجهی داشته باشد.

اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله ضرورت مشاور مالی در کسب و کار را به شما پیشنهاد می کنیم.

شاخص بورس چیست و چه چیزی را نشان می‌دهد؟

اگر به تازگی وارد بورس شده باشید حتما واژه شاخص بورس به گوشتان خورده است. شاخص یکی از پرکاربرد ترین اصطلاحات در بین مجموعه اصطلاحات بورسی است. حال میخواهیم ببینیم اصلا شاخص بورس چیست و بر چه اساسی دچار نوسان میشود. با ما همراه باشید تا شما را با مفهوم شاخص بورس آشنا کنیم.

شاخص بورس عددی است که بطور کلی وضعیت بورس و میزان رشد آن را بیان میکند. شاخص انواع مختلفی دارد که از طریق فرمول های متفاوتی بدست می آید.

برای آن که بتوانید از این شاخص ها استفاده کنید، ابتدا باید کاربرد آن ها را بدانید. شاخص ها معیار هایی برای تحلیل وضعیت بورس هستند. بعضی از این شاخص ها از اهمیت زیادی برخوردارند. در ادامه میخواهیم به معرفی شاخص های مهم بورس بپردازیم.

مفهوم شاخص کل قیمت

این شاخص میانگین قیمت سهام شرکت های مختلف بورسی است. در محاسبه این نوع شاخص، وزن شرکت تاثیر بسزایی دارد. برای مثال هر چه شرکت بزرگ تر باشد، تاثیر بیشتری بر شاخص قیمت خواهد داشت. برای بدست آوردن این عدد معمولا به این صورت عمل میشود که یک سال را به ‌عنوان سال پایه در نظر میگیرند و تمامی ارقام در این سال را مورد بررسی قرار میدهند. سپس تغییرات قیمت سهام در آن سال را نسبت به دیگر سال ها میسنجند. بدین ترتیب روند صعودی یا نزولی رشد سهام مشخص میگردد.

زمانی که شاخص کل در بورس دچار نوسان میگردد، درواقع میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس دچار تغییر شده است. مثلا اگر شما فقط یک سهام در بین تمام شرکت های بورسی خریداری کنید، تغییرات شاخص کل شما با میزان بازدهی سهام در حال تغییر خواهد بود.

شاخص کل هم وزن:

شاخص کل هم وزن هم مثل شاخص کل قیمت سهام بازار بورس را نشان میدهد. با این تفاوت که در این شاخص همه شرکت ها به یک اندازه در میزان تغییرات شاخص سهیم هستند و همه آن ها اثر یکسانی دارند.

شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)

سهام هایی که در بورس وجود دارند، معمولا توسط سهامداران حقیقی یا حقوقی خریداری میشوند. میزان سهامی که یک شرکت در اختیار سهامداران خود قرار میدهد را سهام شناور آزاد میگویند.

این بدان معناست که هرچه میزان سهام شناور شرکت بیشتر باشد، طرفداران بیشتری خواهد داشت. شاخص سهام آزاد شناور، تغییرات آن بخش از سهام یک شرکت را محاسبه می‌کند که توسط سرمایه‌گذاران خرد مورد معامله قرار می‌گیرد. شیوه محاسبه این شاخص مشابه شاخص کل قیمت است. تنها تفاوت آن در تعداد سهامی است که به عنوان ضریب قیمت لحاظ می‌گردد.

شاخص بازده نقدی چیست؟

این شاخص تنها بازدهی ناشی از سود مصوب مجامع را که به سود نقدی معروف است محاسبه می‌نماید و از این دریچه بازدهی ناشی از کلیه سودهای پرداختی توسط شرکت‌های بورسی را محاسبه می‌نماید. نکته مهم آنکه وقتی این شاخص نزول نماید به این معنی است که در مجامع سود کمتری پرداخت می‌گردد و در این حالات نباید خیلی به انتظار کسب سود نقدی سنگین باشیم و انتظارات و یا سبک معامله‌گری خود را اصلاح نماییم.

شاخص صنعت و شاخص مالی:

شرکت‌های حاضر در بورس را بر اساس ماهیت فعالیتشان می‌توان تقسیم‌بندی کرد. شرکت‌های تولیدی را در دسته شاخص صنعت و شرکت‌های تأمین سرمایه را در دسته شاخص مالی می توان به حساب آورد. برای مثال شرکت پتروشیمی زاگرس و پتروشیمی فن‌آوران که به تولید متانول اشتغال دارند در شاخص صنعت و شرکت تأمین سرمایه نوین و تأمین سرمایه لوتوس پارسیان در شاخص مالی تقسیم‌بندی می‌گردند. لازم به ذکر است که شیوه محاسبه هر دو شاخص بر اساس میانگین شرکت‌های فعال در آن شاخص هستند، در واقع شیوه محاسبه آن ها مشابه شاخص کل قیمت است. تنها تفاوت آن در تعداد شرکت‌های حاضر در آن صنعت می باشد.

شاخص ۵۰ شرکت برتر:

سازمان بورس اوراق بهادار هر سه ماه یک‌بار فهرست ۵۰ شرکت برتر بورس را که از نقدینگی بالایی برخوردارند، اعلام میکند. شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین وزنی این ۵۰ شرکت را نشان میدهد. بنابراین شیوه محاسبه این شاخص مشابه شاخص کل قیمت مفهوم شاخص در بورس ایران است با این تفاوت که تعداد شرکت‌های لحاظ شده در این شاخص تنها ۵۰ شرکت است در حالی که در شاخص کل بیش از ۱۰۰ شرکت در آن لحاظ می‌گردند.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر:

۳۰ شرکت بزرگ‌تر شرکت‌هایی هستند که در صدر ۳۰ شرکت بزرگ بورس قرار گرفتند و شاخص سی شرکت بزرگ‌تر شامل میانگین وزنی این ۳۰ شرکت می باشد. شیوه محاسبه این شاخص مشابه شاخص کل قیمت است. معمولاً در دوران رکود بازار و زمانی که شاخص مسیر مشخصی ندارد با انجام معاملات در سهامی که جزو ۳۰ شرکت بزرگ‌تر هستند رقم شاخص تغییرات چشمگیری میکند.

برای محاسبه ارزش روز سهام یک شرکت از رابطه زیر بدست می‌آید:

قیمت پایانی سهام × تعداد کل سهام شرکت = ارزش روز یک شرکت

شاخص بازار اول و دوم:

شاخص بازار اول بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌هایی است که در بازار اول بورس پذیرش‌شده‌اند. همچنین شاخص بازار دوم بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌هایی است که در بازار دوم بورس پذیرش‌شده‌اند.

سخن آخر

تا اینجا با مفهوم شاخص آشنا شدیم. فهمیدیم که شاخص نشان دهنده وضعیت و عملکرد بورس می باشد، اما این بدان معنی نیست که اگر شاخص مثبت یا منفی باشد، کل بورس هم مثبت یا منفی است. گاهی ممکن است بعضی شرکت ها به علت وزن زیادی که دارند بتوانند به تنهایی شاخص را بالا یا پایین ببرند. برای اینکه در این مواقع دچار اشتباه نشویم، شاخص هم وزن قیمت یا شاخص کل هم وزن وضعیت کلی بازار را بهتر نشان میدهد. در شاخص هم وزن، وزن تمام شرکت‌های بورسی به یک اندازه در نظر گرفته میشود. حال که با مفهوم شاخص آشنا شدید، باید با دیگر اصطلاحات بورسی مانند پرتفوی، بازار اولیه و ثانویه آشنا شوید. با ما همراه باشید.

شاخص بورس چیست؟ از شاخص کل تا هم‌وزن

شاخص بورس چیست؟ از شاخص کل تا هم‌وزن

در دنیای اقتصاد روزی نیست که درباره بازارهای بورسی و آمار و اطلاعات مربوط به آن‌ها صحبت نشود. در میان این حجم از اطلاعات، یکی از انواع داده‌های بااهمیت، شاخص‌های بورس هستند که هر یک کاربرد خاص خود را دارد. شاخص‌های بورس متاثر از معاملات بازار هستند و هر روز تغییر می‌کنند. اما انواع شاخص بورس چیست؟ هر یک از این شاخص‌ها چه کاربردی دارند؟ کدام شاخص از دیگر شاخص‌ها مهم‌تر است؟ در ادامه این مطلب پاسخ این سوال‌ها را دریافت خواهید کرد.

شاخص بورس چیست؟

برای توضیح شاخص بورس ابتدا باید دید مفهوم شاخص چیست. در تعریف لغوی شاخص آمده، «شاخص عددی است که میانگین ارزش مجموعه اقلامی که به هم مرتبط هستند را بر اساس درصدی از همان میانگین در فاصله زمانی دو تاریخ بیان می‌کند».

آنگونه که از این تعریف برمی‌آید، شاخص نمایه‌ای از مجموعه متغیرهای همگن است. برای نمونه، در معاملات بورس اوراق بهادار به دلیل اینکه سهام، دارایی اصلی‌ای است که معامله و مبادله می‌شود، قیمت آن متغیر اصلی محسوب می‌شود. با در نظر داشتن این مساله در ادامه به شرح هر یک از شاخص‌هایی که در بازار بورس ایران استفاده می‌شود، می‌پردازیم.

بورس اوراق بهادار تهران، هشت شاخص بسیار مهم دارد که در نزد تحلیلگران و سرمایه‌گذاران بازار اهمیت بالایی دارند. این هشت شاخص بازار بورس عبارتند از شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی، شاخص صنعت و شاخص مالی، شاخص سهام آزاد شناور، شاخص بازار اول و بازار دوم، شاخص ۵۰ شرکت برتر و شاخص ۳۰ شرکت بزرگ. در ادامه به زبان ساده توضیح می‌دهیم که هر یک از این شاخص‌های بورسی چیست و چه چیزی را نشان می‌دهد.

شاخص کل قیمت

بر اساس آنچه قبلا بیان شد، شاخص نمایانگر سطح عمومی قیمت برای کل یا گروهی از سهام است. بنابربراین شاخص کل قیمت، میزان کلی قیمت همه سهام موجود در بازار بورس را نشان می‌دهد.

شاخص یک عدد را نشان می‌دهد و واحد اندازه‌گیری مخصوصی برای آن تعیین نشده است. بنابراین برای آن که شاخص قابل تحلیل و تفسیر باشد، با مشخص کردن یک سال به عنوان پایه، همه آمار شرکت‌‌ها در همان سال به عنوان آمار و ارقام پایه تعریف ‌‌می‌شود. سپس تغییراتی که سهام در سال‌های پس از آن داشته است را در مقایسه با سال پایه تحلیل می‌کنند. تحلیلگران با این روش به رشد یا افت شاخص دست پیدا می‌کنند.

شاخص کل قیمت به این صورت محاسبه ‌‌می‌گردد:

فرمول محاسبه شاخص کل قیمت

(ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه) ٫ (ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبدا) × ۱۰۰

در این فرمول در مخرج کسر، اعداد ذکر شده در سال پایه قرار می‌گیرند. اما در اینجا ارزش جاری که در صورت و مخرج کسر آمده است، چه چیزی را نشان ‌‌می‌دهد؟ ارزش جاری هر سهام از حاصل ضرب قیمت پایانی سهم در تعداد سهام هر شرکت به دست می‌آید.

فرمول محاسبه ارزش جاری سهم

قیمت پایانی سهم × تعداد سهام شرکت

همچنین دقت کنید که در بازار بورس تهران، سال ۱۳۶۹ به عنوان سال پایه در نظر گرفته شده است و ارزش سهام در آن سال مبنای محاسبه‌‌ها قرار گرفته است.

تصور کنید که کل بازار از سال ۱۳۶۹ تاکنون از سه سهم ۱، ۲ و ۳ تشکیل شده باشد که تعداد سهام و ارزش هر سهم به شرح زیر است:

سهم ۱: ۱۰۰۰ سهم به ارزش ۱۰۰۰ ریال

سهم ۲: ۲۰۰۰ سهم به ارزش ۳۰۰۰ ریال

سهم ۳: ۲۰۰۰ سهم به ارزش ۲۰۰۰ ریال

بنابراین ارزش جاری بازار در سال ۱۳۶۹ اینگونه محاسبه ‌‌می‌شود:

(۱۰۰۰*۱۰۰۰) + (۲۰۰۰*۳۰۰۰) + (۲۰۰۰*۲۰۰۰) = ۱۰۰۰۰۰۰+۶۰۰۰۰۰۰+۴۰۰۰۰۰۰=۱۱۰۰۰۰۰۰

در سال ۱۳۷۰، ارزش جاری بازار برابر با ۱۱ میلیون ریال بوده است و مطابق با فرمول شاخص کل قیمت، شاخص در آن سال ۱۰۰ واحد بوده است.

اکنون تصور کنید که در سال ۱۳۷۱ قیمت سهام ۱ به ۲۰۰۰ ریال؛ سهام ۲ به ۲۷۵۰ ریال و سهام ۳ به ۲۵۰۰ ریال افزایش یابد. در نتیجه ارزش سهام جاری بازار در سال ۱۳۷۱ برابر است با:

(۱۰۰۰*۲۰۰۰) + (۲۰۰۰*۲۷۵۰) + (۲۰۰۰*۲۵۰۰) =۲۰۰۰۰۰۰+۵۵۰۰۰۰۰+۵۰۰۰۰۰۰=۱۲۵۰۰۰۰۰

بنابراین همان گونه که در محاسبه‌های بالا دیده ‌‌می‌شود، در این مثال ارزش سهام جاری بازار در سال ۱۳۷۰ به ۱۲۵۰۰۰۰۰ افزایش یافته است. در نتیجه در برآورد شاخص قیمت کل، رشد ۱۴ درصدی را مشاهده ‌‌می‌کنیم:

(۱۲۵۰۰۰۰۰/۱۱۰۰۰۰۰۰) × ۱۰۰ = ۱۱۴

همان گونه که در مثال فوق دیده شد، شاخص کل در مقایسه با سال ۱۳۶۹، ۱۴ درصد رشد داشته است.

نکات اساسی درباره شاخص کل قیمت

هنگامی که شرکت‌‌ها از مطالبات سهامداران و از محل آورده نقدی سرمایه خود را افزایش ‌‌می‌دهند و نیز زمانی که تعداد شرکت‌‌ها کاهش یا افزایش می‌یابد، شاخص کل قیمت تعدیل ‌‌می‌شود که از بیان محاسبات آن صرف نظر می‌کنیم.

بیشتر بخوانید

وقتی که سهامی به علت‌های گوناگون همچون برگزاری مجمع عمومی عادی یا عادی به طور فوق العاده بسته ‌‌می‌شود، آخرین قیمت روز پایانی معاملات برای مبنای قیمت آن سهام در شاخص در نظر گرفته ‌‌می‌شود.

از آن جا که شاخص کل قیمت بستگی به تعداد سهام هر شرکت دارد و در نتیجه شرکت‌های وسیع‌تر باعث بیشترین تاثیر بر شاخص بورس می‌شوند، نباید تنها این شاخص بورس و تغییرات آن را مبنای تحلیل بورس قرار داد. در تحلیل منطقی‌تر و جامع‌تر از روند بورس باید سایر انواع شاخص را نیز مد نظر قرار داد.

سهام پذیرش شده در بازار بورس اوراق بهادار تهران بر مبنای معیارهای تعداد سهام، سودآوری، میزان نقد شوندگی، درصد شناوری سهام و دیگر عوامل در بازار اول یا بازار دوم قرار می‌گیرند. در هر یک از بازارهای اول و دوم، شاخص کل قیمت جداگانه محاسبه ‌‌می‌گردد و به عنوان شاخص کل قیمت بازار اول و شاخص کل قیمت بازار دوم نام برده ‌‌می‌شود.

شاخص کل هم ‌وزن

یک شاخص دیگر در بازار بورس، شاخص کل هم‌ وزن است که همچون شاخص کل قیمت محاسبه می‌شود. اما تفاوت شاخص کل با شاخص کل هم‌وزن چیست؟ تنها تفاوتی که میان محاسبه این دو شاخص وجود دارد، این است که در شاخص کل قیمت تعداد سهام شرکت‌ها در نظر گرفته ‌‌می‌شود و در نتیجه شرکت‌های بزرگ تاثیر بیشتری در این شاخص دارند اما در شاخص کل هم‌وزن، بزرگی شرکت‌ها تعیین‌کننده نیست و شرکت‌ها تاثیر یکسانی بر آن دارند. برای مثال یکی از رویدادهای متداول بازار این است که بازار در کل روند نزولی دارد؛ اما چون سهام چند شرکت بزرگ روند صعودی داشته‌اند، شاخص کل رشد را نشان ‌‌می‌دهد.

با توجه به این موضوع به محاسبه شاخص هم ‌وزن می‌پردازیم:

سهم ۱: ۱۰۰۰ ریال

سهم ۲: ۳۰۰۰ ریال

سهم ۳: ۲۰۰۰ ریال

شاخص هم ‌وزن در سال ۱۳۶۹:

((۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) × ۱۰۰ = ۱۰۰

سهم ۱: ۲۰۰۰ ریال

سهم ۲: ۲۷۵۰ ریال

سهم ۳: ۲۵۰۰ ریال

در سال ۱۳۷۰ شاخص هم ‌وزن ‌‌می‌شود:

((۲۰۰۰ + ۲۷۵۰ + ۲۵۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) × ۱۰۰ = ۱۲۱

همان گونه که می‌بینید، در حالت عادی شاخص هم‌‌وزن رشد بیشتری در مقایسه با شاخص کل قیمت مفهوم شاخص در بورس ایران نشان ‌‌می‌دهد.

تحلیل‌ همزمان شاخص کل قیمت و هم‌وزن

معمولا در بازار بورس دو شاخص کل قیمت و هم‌وزن با هم تحلیل می‌شود.

وقتی روند شاخص کل قیمت صعودی و شاخص هم‌‌وزن نزولی باشد، یعنی بازار بیشتر روند نزولی داشته است و شاخص کل تنها به علت مثبت بودن شرکت‌های بزرگ روند مثبت را نشان ‌‌می‌دهد. اما در عکس این حالت، یعنی اگر شاخص کل نزولی و هم وزن صعودی باشد، نشان ‌‌می‌دهد که سهام شرکت‌های بزرگ روند نزولی داشته‌اند و باعث افت شاخص کل شده‌اند ولی اکثر سهام بازار روند افزایشی داشته‌اند. اگر این روند چند روز ادامه یابد، سرمایه‌گذاران برای کسب سود، سهام‌های کوچک‌تر را خریداری ‌‌می‌کنند.

در صورتی که هر دو شاخص روند نزولی داشته باشند، معمولا کل بازار روند کاهش قیمت را تجربه کرده و چنان چه این سقوط سهام چند روز پشت سر هم رخ دهد، اصطلاحا می‌گویند که بازار دچار رکود شده است.

در آخر اگر هم شاخص کل و هم شاخص هم‌وزن روند صعودی داشته باشند، معمولا کل بازار رشد داشته و ارزش سهام افزایش می‌یابد و قرار داشتن بازار در این حالت طی چند روز نشان از صعودی بودن بازار بورس در روزها یا ماه‌های آینده دارد.

بیشتر بخوانید

شاخص قیمت و بازده نقدی

این شاخص بورس نشانگر میزان بازدهی کل بازار است. سود کسب شده در بازار بورس از دو محل به دست می‌آید؛ یکی سود نقدی مصوب مجامع و دیگری سود کسب شده از افزایش ارزش سهام. شاخص قیمت و بازده نقدی هر دو مورد بالا را نشان می‌دهد و به شاخص TEDPIX معروف است.

این شاخص همچون شاخص کل محاسبه ‌‌می‌شود و تفاوت آن این است که در مخرج کسر علاوه بر قیمت، سود نقدی پرداختی سال پایه نیز در نظر گرفته ‌‌می‌شود.

شاخص بازده نقدی

در نگاه نخست به نام این شاخث، این سوال پیش می‌آید که تفاوت این شاخص بورس با شاخص قیمت و بازده نقدی چیست. پاسخ این است که در این شاخص فقط بازدهی سود نقدی (سود مصوب مجامع) محاسبه ‌‌می‌شود و از این طریق بازدهی همه سودهایی که شرکت‌های بورسی پرداخت کرد‌ه‌اند، محاسبه ‌‌می‌گردد.

موضوعی که در این زمینه مهم است، این است که زمانی که این شاخص روند نزولی داشته باشد؛ یعنی سود پایین‌تری در مجامع پرداخت شده و در این شرایط نباید انتظار سود نقدی بالا داشت و باید شیوه معاملات خود را تغییر داد.

شاخص صنعت و مالی

شرکت‌‌ها بر اساس نوع فعالیتی که دارند قابل تقسیم‌بندی هستند. اصلی‌ترین تقسیم بندی شرکت‌‌ها شامل شرکت‌های تولیدی و خدماتی ‌‌می‌شود. بیش از ۶۰ درصد شرکت‌های بورسی، تولیدی هستند و در زمره شاخص صنعت قرار می‌گیرند.

شرکت‌های مشاوره مالی و تأمین سرمایه نیز زیرمجموعه خدمات مالی هستند و در حوزه شاخص مالی قرار می‌گیرند. هر دوی این شاخص‌‌ها بر اساس میانگین شرکت‌های فعال در آن حوزه محاسبه ‌‌می‌شوند. اما تفاوت آن با شاخص کل در تعداد شرکت‌هایی است که مورد محاسبه قرار می‌گیرند.

شاخص سهام شناور آزاد

شاخص سهام شناور یکی دیگر از شاخص‌های بازار سهام است. اما این شاخص بورس نشانگر چیست؟ معمولا عمده مالکیت شرکت‌های سهامی متعلق به شرکت‌های حقوقی است. وقتی شرکت یا سرمایه گذار حقوقی و حقیقی درصد زیادی از سهام شرکتی را در اختیار داشته باشد، از سهامداران اصلی آن شرکت محسوب می‌شود. در نتیجه مالکیت سهام آن فعال نیست و در بازار بورس داد و ستد نمی‌شود. زیرا سهامدار عمده نمی‌خواهد میزان نفوذ خود را در تصمیمات شرکت از دست بدهد.

شناور بودن سهم به معنی وجود امکان خرید و فروش سهام است. بخش عمده سهام شناور در دست سرمایه‌گذاران خرد و اکثرا حقیقی است. زیرا در این قشر معمولا خریدن سهام با این هدف نیست که نگهداری شود و یا در شرکت اعمال نفوذ گردد.

سهام شناور آزاد از جمله مواردی است که در سایت بورس به آدرس tsetmc.com نشان داده ‌‌می‌شوند. شاخص سهام شناور آزاد، آن قسمت از تحولات سهام شرکت را محاسبه ‌‌می‌کند که از سوی سهامداران خرد معامله ‌‌می‌شود. روش محاسبه این شاخص شبیه به فرمول شاخص کل است اما تعداد سهامی که به عنوان ضریب قیمت در آن محاسبه می‌شود، متفاوت است.

یکی از نکته‌های تحلیلی بسیار مهم این است که هر چه میزان و درصد شناور بودن سهام در بازار بورس بیشتر باشد، میزان این شاخص به شاخص کل نزدیک‌‌تر است. در مقابل هر چه درصد شناوری کمتر باشد؛ بازتاب شاخص سهام شناور آزاد واقعی‌‌تر است.

شاخص ۵۰ شرکت بزرگ‌تر

سازمان بورس اوراق بهادار تهران هر سه ماه یک بار، اسامی ۵۰ شرکت برتر فعال در بازار بورس را که بیشترین میزان نقدشوندگی را داشته‌اند، اعلام ‌‌می‌کند. شاخص این ۵۰ شرکت، میانگین وزنی آن را نشان ‌‌می‌دهد. در نتیجه روش محاسبه شاخص ۵۰ شرکت برتر شبیه شاخص کل است و تفاوت آن این است که تنها این ۵۰ شرکت در محاسبه در مفهوم شاخص در بورس ایران نظر گرفته ‌‌می‌شوند. در حالی که در شاخص کل قیمت، بیشتر از ۱۰۰ شرکت در نظر گرفته ‌‌می‌شود.

شاخص ۳۰ شرکت برتر

بر طبق ارزش روز هر شرکت، برتری آن در بورس محاسبه ‌‌می‌گردد. در محاسبه ارزش روز سهام شرکت‌‌ها از فرمول زیر استفاده ‌‌می‌شود:

فرمول محاسبه ارزش روز سهام شرکت

قیمت پایانی سهام × تعداد کل سهام شرکت

۳۰ شرکت برتر شرکت‌هایی را شامل ‌‌می‌شود که در مقام بالاتر فهرست شرکت‌های بازار بورس قرار داشته باشند. به طور معمول در زمانی که بازار در رکود قرار دارند و یا شاخص روند مشخصی ندارد، با معاملات بلوکی در سهام متعلق به این ۳۰ شرکت بزرگ‌تر، میزان شاخص را تغییر می‌دهند.

جمع‌بندی

از جمله داده‌های مهم بازار بورس، اعداد و ارقام شاخص‌های آن هستند. بازار بورس شاخص‌های متعددی دارد که هر یک روش محاسبه خاص خود را دارند. بورس تهران هشت شاخص اصلی دارد که مهم‌ترین آن‌ها شاخص کل قیمت و شاخص کل هم‌وزن هستند. نکته حائز اهمیت این است که برآورد این شاخص‌ها تنها دیدی کلی از روند فعلی بازار به دست ‌‌می‌دهد و برای تحلیل وضعیت بازار باید حتما چند روز یا هفته تحولات بورس را بررسی کرد تا بتوان نتیجه منطقی‌تری به دست آورد.