انواع واگرایی در معاملات

واگرایی ها در rsi

آموزش جامع واگرایی ها به زبان ساده – واگرایی Divergence در فارکس ، ارز دیجیتال و بورس | واگرایی پیشرفته

واگرایی ها یکی از مباحث بسیار مهم در تحلیل بوده و در صورت داشتن شرایط سیگنال های مهمی در اختیار معامله گران قرار می دهد. واگرایی انواع مختلفی داشته و با توجه به نوع آن تحلیل های متفاوتی برای آن وجود دارد. واگرایی در انواع بازار های مالی از جمله فارکس ، بورس و ارز دیجیتال کاربرد داشته و در صورت تحلیل صحیح می تواند سودآور باشد. در ادامه به آموزش کامل واگرایی ها پرداخته و انواع آن ، واگرایی پیشرفته ، فیل شدن و … را آموزش خواهیم داد.

واگرایی چیست ؟

زمانی که جهت حرکت قیمت در نمودار قیمتی با جهت حرکت اندیکاتور متفاوت باشد ، واگرایی روی داده است. واگرایی به انگلیسی Divergence می باشد ؛ یعنی دوری و یا تفاوت بین دو چیز. واگرایی یکی از مباحث بسیار مهم تحلیل تکنیکال می باشد . قبل از یادگیری واگرایی بهتر است با اندیکاتور های فارکس آشنایی کافی داشته باشید.

هنگام تحلیل یک جفت ارز و یا سهم می توان بنا بر شرایطی از اندیکاتور های مختلفی استفاده کرد. در مواقعی پیش می آید که روند قیمتی مثلا حالت صعودی داشته ولی در اندیکاتور هایی مانند مکدی ، rsi ، باند بولینگر و … شاهد قدرت فروشندگان و تغییر روند و نوعی شاهد نزول بازار می باشید. در این صورت واگرایی رخ داده و تریدر باید بتواند این واگرایی را تشخیص داده و با توجه به تحلیل های دیگر و اطلاعاتی که در خصوص ارز مورد نظر دارد ، تصمیم مناسبی اتخاذ کند.

انواع واگرایی ها

برای شناخت بهتر و استفاده از واگرای در تحلیل کنیکال باید با انواع واگرایی ها آشنا شوید. در کل واگرایی ها را می توان در 6 دسته طبقه بندی کرد. در ادامه تمامی این روش ها را بررسی کرده و نحوه استفاده از آنها را آموزش می دهیم.

• واگرایی عادی مثبت RD+ ( واگرایی روند صعودی )
• واگرایی عادی منفی RD-
• واگرایی مخفی مثبت HD+
• واگرایی مخفی منفی HD-
• واگرایی حجمی
• واگرایی زمانی

واگرایی عادی مثبت RD+ ( واگرایی روند صعودی )

واگرایی عادی مثبت Regular bullish Divergence زمانی روی می دهد که در نمودار قیمتی کف بعدی پایین تر از کف قبلی قرار گیرد ولی در اندیکاتور برعکس باشد؛ یعنی کف بعدی بالاتر از کف قبلی قرار گیرد. به این حالت واگرایی روند صعودی نیز گفته می شود. زیرا به احتمال زیاد پایان روند نزولی فرا رسیده و تغییر روند اتفاق افتاده و قیمت تغییر جهت خواهد داد و صعودی خواهد شد.

واگرایی عادی مثبت RD+

در شکل بالا قیمت در حال کاهش است. ولی اندیکاتور با توجه به محاسباتی که انجام می دهد ، قدرت خریداران را تشخیص داده و سریع تر سیگنال خرید (BUY) را صادر می کند.

واگرایی عادی منفی RD-

واگرایی منفی عادی در انتهای یک روند صعودی خواهد افتاد. به این صورت که مانند شکل زیر روند نمودار قیمتی صعودی بوده و سقف کندل و یا موج بعدی بالاتر از کندل قبلی و یا موج قبلی خود قرار دارد.

واگرایی عادی منفی RD-

از طرف دیگر اندیکاتور بالعکس روند نشانگر روند نزولی می باشد و سقف بعدی پایین تر از سقف قبلی است. یعنی قدرت فروشندگان بیشتر بوده و اندیکاتور این نکته را به تحلیل گران بیان می کند که احتمالا صعود ارز و یا سهم به پایان رسیده و شروع روند نزولی نزدیک است.

واگرایی مخفی مثبت HD+

واگرایی مخفی مثبت Hidden bullish Divergence در یک روند صعودی روی خواهد داد. به این صورت که در یک روند صعودی و یا نزولی قیمت ها هموار و یک راست جلو نخواهد رفت و با اصلاح هایی همراه خواهد بود. در روند صعودی زمانی که یک اصلاح در اندیکاتور قیمتی ایجاد شده و کف بعدی بالا تر از کف قبلی قرار گرفته و اندیکاتور برعکس عمل کرده و کف بعدی پایین تر از کف قبلی را نشان دهد ، یعنی اصلاح قیمتی تمام شده و سهم و یا ارز به روند صعودی خود ادامه خواهد داد.

واگرایی مخفی مثبت HD+

واگرایی مخفی منفی HD-

واگرایی مخفی منفی در روند نزولی روی می دهد. زمانی که بازار در روند نزولی قرار دارد ، در این مین همیشه موج های کوچک مثبت قابل مشاهده می باشد. یعنی در داخل روند نزودلی اصلاح کوچکی پیش آمده و قیمت دوباره به روند نزولی خود ادامه خواهد داد. در این حالت در نمودار قیمتی سقف بعدی از قبلی پایین تر بوده ولی سقف بعدی در اندیکاتور از قبلی بالاتر می باشد. یعنی زمان اصلاح کوچک به پایان رسیده و نمودار به روند نزولی خود ادامه خواهد داد.

واگرایی مخفی منفی HD-

واگرایی حجمی (volume divergence)

واگرایی حجم در بورس کارایی زیادی داشته و در فارکس زیاد کاربرد ندارد. در بازار بورس زمانی که در یک روند صعودی و یا نزولی قرار داریم باید همیشه به حجم معاملات توجه زیادی داشته باشیم زیرا در بسیاری از مواقع واگرایی همراه با حجم بالای معاملات و نیز تغییر روند همراه است. و اگر شاهد حجم بالایی نباشیم ، معمولا شبه واگرایی اتفاق خواهد افتاد.

به عنوان مثال فرض کنید در یک روند نزولی قرار داریم. و در نقطه ای شاهد واگرایی هستیم. از طرف دیگر اگر در این نقطه حجم معاملات نیز بسیار بالا بوده و به عبارتی حجم معاملات روزانه چندین برابر میانگین حجم معاملات ماهانه باشد ، مهر تاییدی بر واگرایی بوده و می توان با اطمینان بیشتری این واگرایی را تغییر روند در نظر گرفته و سهم مورد نظر را خرید.

واگرایی زمانی td

واگرایی زمانی Time Divergence زمانی رخ می دهد که تمامی داده ها ، تحلیل ها ، اطلاعات و آمار روند بازار مشخص باشد ولی برخلاف انتظار شاهد کندل های عکس در نمودار قیمتی باشیم. در این حالت گفته می شود واگرایی زمان روی داده است. دو نوع واگرایی زمان داریم:

• واگرایی زمانی عادی (RTD)
• واگرایی زمانی هوشمند (std)

واگرایی زمانی عادی

واگرایی زمانی عادی در زمان اصلاح قیمتی روی داده و تعداد کندل های اصلاحی بیشتر از تعدادکندل های قبل اصلاح است. در روند صعودی اگر اصلاح حالت کمانی به خود بگیرد یعنی قیمت تمایلی به افت بیشتر نداشته و به احتمال زیاد باز گشته و به روند صعودی خود ادامه خواهد داد.

واگرایی زمانی بین دو موج زمانی پیش می آید که به عنوان مثال در روند صعودی اصلاح داشته و قیمت دوباره به روند صعودی بازگشته و دوباره نزول کند. در این صورت نمودار حالت کوهانی به خود گرفته و در اصطلاح گفته می شود واگرایی زمانی بین دو موج ایجاد شده است. واگرایی زمانی در بورس نیز کاربرد زیادی داشته و بیشتر تحلیل گران حرفه ای از آن استفاده می کنند.

واگرایی زمانی هوشمند (std)

در واگرایی زمانی هوشمند تعداد کندل های اصلاحی بیشتر از کندل های قبلی بوده و در اصلاح به نوعی سریعتر شکل گرفته و قیمت تمایل دارد زود تر به روند اصلی خود باز گردد. هنگام تحلیل جفت ارز فارکس و یا سهم جهت تشخیص اینکه این واگرایی زمانی هوشمند است یا خیر باید اندیکاتور فیبوناچی را رسم کرده و واگرایی زمان را تشخیص دهید.

واگرایی مثبت چیست؟

در کل واگرایی مثبت نشان از روند صعودی دارد. اگر واگرایی معمولی مثبت باشد در انتهای روند نزولی روی داده و نشان از شروع روند صعودی دارد. و اگر در روند صعودی شاهد واگرایی مثبت باشیم ، نشان از پایان اصلاح و ادامه روند صعودی هستیم.

واگرایی خرسی

واگرایی خرسی در واقع همان واگرایی مخفی می باشد. در واگرایی خرسی زمانی که قیت در یکی روند صعودی و یا نزولی قرار دارد ، سهامداران عمده در میانه بازار و قبل از شدت گرفتن روند اقدام به ایجاد تله خرسی می کنند. یعنی بازار را به صورت ساختگی منفی کرده و سهام داران اقدام به فروش سهم خود می کنند. در صورتی که بعد از گذشت دوره کوتاهی ررون به حالت عادی بازگشته و نمودار به روند اصلی خود ادامه خواهد داد.

واگرایی در تحلیل تکنیکال ( اندیکاتور شناسایی واگرایی )

واگرایی ها را می توان با تمامی اندیکاتور ها و اسلاتور ها مورد بررسی قرار داد. ولی تحلیل گران از چندین اندیکاتور برای تشخیص واگرایی استفاده می کنند. که در ادامه چندین مورد آن را بررسی می کنیم. اندیکاتور هایی که بیشتر در زمینه واگرایی تحلیل تکنیکال مورد استفاده قرار می گیرند به شکل زیر می باشند:

• واگرایی در rsi
• واگرایی در مکدی
• واگرایی استوکاستیک
• واگرایی با ایچیموکو
• واگرایی باند بولینگر

واگرایی صعودی در rsi

واگرایی صعودی همان واگرایی عادی مثبت بوده و همانطور که در آموزش های خود بیان کردیم این نوع واگرایی انواع واگرایی در معاملات اغلب در انتهای یک روند نزولی بوده و کندل ها به صورت صعودی ولی اندیکاتور ار اس ای rsi روند نزولی نشان می دهد. در شکل زیر در انتها یک روند نزودلی قرار داریم. با اینکه روند همچنان همچنان نزولی است ، ولی rsi به وضوح در حالت صعودی قرار داشته و این نشان از قدرت بیشتر خریداران دارد.

واگرایی ها در rsi

واگرایی با rsi قدرت تحلیل بیشتری داشته و در اکثر مواقع نتایج صحیحی در پی دارد. واگرایی بین قیمت و rsi در بسیاری از تغییر روند ها قابل مشاهده است. هم در روند صعودی و هم در روند نزولی .

آموزش واگرایی در مکدی

در این قسمت به آموزش واگرایی در مکدی می پردازیم. برای تشخیص واگرایی ابتدا باید اندیکاتور مکدی MACD را نیز در کنار نمودار قیمتی رسم کرده و نمودار را به دقت بررسی کنید. زمانی که بین نمودار قیمتی و ادیکاتور مکدی به نوعی تضاد مشاهده کردید ، در واقه واگرایی رخ داده است و باید دقت بیشتری در معاملات خود داشته باشید.

واگرایی در حجم معاملات

حجم معاملات از جمله عناصری است که در محاسبات برخی اندیکاتور های رایج نقش مهمی ایفا می کند.از این رو توجه به آن برای فعالین بازارهای مالی حائز اهمیت است. هرگاه سخن از اندیکاتور به میان می آید مفهومی به نام واگرایی نیز در کنار آن شکل می‌گیرد. واگرایی از رویدادهای مهم در تحلیل تکنیکال است که می‌تواند نواحی تغییر جهت حرکتی بازار را نمایان کند. در این مقاله تصمیم گرفتیم با کنار هم قراردادن این 2 عنصر کاربردی به نتایج سودمندی برسیم. قبل از آن باید بدانیم برای مشاهده واگرایی نمی توان مستقیم به سراغ حجم معاملات رفت و بایست از اندیکاتور هایی که پایه محاسبات آن حجم معاملاتی است استفاده کنیم. در ادامه به موارد زیر اشاره خواهیم کرد:

• حجم معاملات
• واگرایی
• اندیکاتور OBV
• اندیکاتور MFI

حجم معاملات

حجم معاملات تعداد قراردادهایی (سهام، واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری، قرارداد مشتقه، گواهی سپرده و. ) است که طی یک بازه زمانی مشخص، خرید و فروش می‌شود. این نکته حائز اهمیت است که حجم‌ها، باید روند ها را تایید کنند، به این صورت که طی یک روند صعودی زمانی‌که حجم در روزهای مثبت، سنگین‌تر است اشتیاق و ولع خریداران را برای به دست آوردن آن سهم را نمایش می دهد و در یک روند نزولی ، هنگامیکه در روز های انواع واگرایی در معاملات منفی حجم معاملات افزایش پیدا می کند نشان دهنده تداوم و قدرت عرضه کننده گان است. حال با دانستن این نکته سراغ مفهوم واگرایی می رویم.

واگرایی

واگرایی به زبان ساده، تناقض حرکات اندیکاتور با حرکات قیمت است. در حالت طبیعی، اندیکاتورها همگرا با قیمت رفتار می‌کنند. هرگاه قیمت و اندیکاتور خلاف جهت یکدیگر حرکت کنند، واگرایی رخ داده است. نتیجه واگرایی غالباً به این شکل است که قیمت رفتار حرکتی متفاوتی را آغاز کرده و تغییر جهت می‌دهد.

انواع واگرایی

واگرایی ها به 2 دسته کلی تقسیم بندی می‌شوند:

1. واگرایی های رایج (Regular Divergence)
2. واگرایی های پنهان (Hidden Divergence)

همچنین هر کدام از این 2 دسته نیز به دو دسته مثبت (+) و منفی (-) تقسیم می‌شوند. در این صورت، پس از واگرایی‌های مثبت، انتظار حرکت صعودی (Bullish) و پس از واگرایی‌های منفی، انتظار حرکت نزولی (Bearish) قیمت را می‌توان داشت. اندیکاتور OBV

اندیکاتور OBV یا (On-Balance volume) با محاسباتی ساده روی حجم معاملات ، جریان حجمی سودمندی را مشخص می‌کند تا بتوانید با آن سیگنال‌های خرید و فروش مناسبی دریافت کنید.

نحوه محاسبات OBV بدین صورت است که در پایان هر روز، قیمت بسته شدن را با روز قبل مقایسه می کند اگر قیمت افزایش پیدا کرده باشد تمام حجم را مثبت در نظر گرفته و به حجم روز قبل اضافه می کند و اگر قیمت بسته شدن نسبت به روز قبل کاهش پیدا کرده باشد تمام حجم را منفی در نظر گرفته و از حجم روز قبل کم می کند.

از این رو در حرکات صعودی که قیمت پیوسته انواع واگرایی در معاملات در حال افزایش است؛ اندیکاتور نیز با شیب صعودی افزایش می یابد. و در حرکات نزولی قیمت، اندیکاتور نیز پیوسته مقدارش کاهش می یابد.

واگرایی در OBV

هرگاه بین اندیکاتور و قیمت، متوجه تناقض رفتاری شدید، واگرایی رخ داده است و می توانید انتظار تغییر جهت قیمتی داشته باشید و متناسب با آن موقعیت مناسبی اتخاذ کنید. در ادامه به نمونه‌هایی از واگرایی‌های قیمت با اندیکاتور OBV اشاره شده است.

RD مثبت، در نمودار قیمتی خساپا

RD منفی ، در نمودار قیمتی سمگا

اندیکاتور MFI

از جمله اسیلاتورهایی که در محاسبات آن، حجم معاملات محور اصلی محاسبات قرار گرفته Money Flow Index (شاخص جریان نقدینگی) یا به اختصار MFI است. MFI شاخصی است که ورود و خروج نقدینگی را اندازه‌گیری می‌کند. این اندیکاتور همگام با افزایش تقاضا و قدرتمند شدن خریداران، شیب صعودی گرفته و با افزایش عرضه و غلبه فروشندگان، شیب نزولی خواهد داشت.

واگرایی در MFI

تشخیص واگرایی در MFI نیز همانند سایر اندیکاتورها صورت می‌گیرد. در اینجا 2 نمونه از واگرایی‌های مثبت و منفی که بر روی سهام شرکت ایران خودرو و شرکت کشت و دامداری فکا روی داده است، نشان داده شده است.

RD مثبت، در نماد خودرو

RD منفی، در نماد زفکا

جمع بندی

حجم معاملات از ارکان اصلی بازار بورس می‌باشد که همواره در کانون توجه تحلیلگران و معامله‌گران قرار داشته است. واگرایی از ابزارهای کارآمدی است که می‌توان با بهره‌گیری از آن حرکت‌های بعدی قیمت را تحلیل کرد و موقعیت‌های معاملاتی متناسب با آن را اتخاذ کرد. در این مقاله از سری مقالات آموزشی کارگزاری اقتصاد بیدار، به ادغام این 2 مفهوم اساسی یعنی اندیکاتورهای حجمی و واگرایی‌های قیمتی تشکیل شده بر آنها، پرداخته شده است.

تحلیل سهام با استفاده از واگرایی در اندیکاتورها

تحلیل تکنیکال در بازار بورس یکی از مهم‌ترین ابزارهای تحلیل سهام به شمار می‌رود که بسیاری از معامله‌گران و تحلیلگران بازار، از آن برای بررسی وضعیت سهام استفاده می‌کنند تا بتوان بر اساس داده‌های تحلیل، معاملات موفق و منطقی داشت. اندیکاتورها نیز از ابرازهای قدرتمند در تحلیل تکنیکال هستند که طبق آن نمودار قیمتی مورد تحلیل قرار می‌گیرد و می‌تواند اطلاعات مهمی را به تحلیلگران بدهد. واگرایی در اندیکاتورها نیز قدرت تحلیل را بسیار افزایش می‌دهد و تشخیص واگرایی از مباحث بسیار مهم در تحلیل سهام می‌باشد. به همین منظور، در این مقاله قصد داریم تا در مورد واگرایی در اندیکاتورهای تکنیکالی بحث کنیم و مطالبی که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:

مفهوم واگرایی چیست؟

آموزش واگرایی در اندیکاتورها

در چه اندیکاتورهایی واگرایی دیده می‌شود؟

آموزش واگرایی در MACD
آموزش واگرایی در RSI

آموزش واگرایی در MFI

آموزش واگرایی در CCI
نکات مهم در تشخیص واگرایی‌ها

اندیکاتور چیست؟

اندیکاتور از ابزارهای قدرتمند تحلیل تکنیکال می‌باشد و شاخصی محسوب می‌شود که با استفاده از آن می‌توان روند حرکتی سهام یا دارایی را در نمودار سهام مورد ارزیابی قرار داد و برای روند بعدی پیش‌بینی کرد.

اندیکاتور همچنین با استفاده از داده‌های آماری و محاسبات، نقاط مهم تکنیکالی مثل سطح حمایتی و مقاومتی ، شتاب حرکتی سهام، قدرت حجم در سهام را مشخص می‌کند و بسیاری از تحلیل‌ها طبق آن توسط نرم‌افزار تحلیلی انجام می‌گیرد.

مفهوم واگرایی چیست؟

واگرایی در بورس زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت سهام یا دارایی برخلاف روند اندیکاتور و در جهت مخالف با آن حرکت کند. این اتفاق می‌تواند هشداری برای برگشت روند در نمودار باشد که همیشه مورد توجه اکثر تحلیلگران بازار قرار می‌گیرد.

انواع واگرایی‌ها

مفهوم واگرایی، خود به سه دسته تقسیم می‌شود.

• واگرایی معمولی
• واگرایی مخفی
• واگرایی زمانی

هرکدام از انواع واگرایی بحث مفصل و مجزایی دارد اما در این قسمت به‌اختصار در مورد آن‌ها اشاره می‌کنیم.

واگرایی معمولی یا ” Regular Divergence ” به اختلاف حرکت قیمت نمودار با حرکت اندیکاتور گفته می‌شود که معمولاً در پایان یک‌روند اتفاق می‌افتد و خبر از بازگشت قیمتی در روند بعدی می‌دهد. واگرایی معمولی به دو نوع مثبت و منفی تقسیم می‌شود.

واگرایی مثبت در پایان یک روند نزولی بین دو کف قیمتی ایجاد می‌شود و واکنش اندیکاتور با شیب مثبت نشان از صعود قیمت در روند بعدی می‌دهد.

واگرایی منفی در پایان یک روند صعودی بین دو سقف قیمتی ایجاد می‌شود و واکنش اندیکاتور با شیب منفی همراه است که نشان از روند نزولی قیمت در حرکت بعدی می‌باشد.

واگرایی مخفی یا ” Hidden Divergence “ با همان ساختار واگرایی معمولی به وجود می‌آید با این تفاوت که در پایان روند اصلاحی نمایان می‌شود و نشان از بازگشت قیمت در کانال روند حرکتی می‌باشد.

واگرایی زمانی به حالتی گفته می‌شود که اختلاف، میان نمودار قیمتی و پارامتر زمان ایجاد می‌شود. در این نوع واگرایی، اندیکاتور اثرگذار نیست و در واقع نمودار قیمت در بازه زمانی اصلاحی، نسبت به حرکت قبلی خود ناتوان است.

آموزش واگرایی در اندیکاتورها

اندیکاتور واگرایی در تعیین پیش‌بینی روند حرکتی سهام نقش غیرقابل‌انکاری دارند. با استفاده از واگرایی در اندیکاتورها می‌توانیم نقاط بازگشت روند را در روند صعودی و یا نزولی، تشخیص بدهیم و طبق آن استراتژی معاملاتی خود را پایه‌ریزی کنیم. وقتی واگرایی در اندیکاتورها مشاهده می‌شود، معمولاً می‌توان نشانه‌های تغییر روند در نمودار را جستجو کرد.

برای تشخیص واگرایی در اندیکاتورها باید از اندیکاتورهای مختلفی در تحلیل تکنیکال استفاده کنیم و تمامی احتمالات و شرایط موجود را مورد بررسی قرار بدهیم. مشاهده واگرایی در اندیکاتور، قدرت تحلیل ما را بسیار بالا می‌برد و بررسی روند حرکتی نمودار جدی‌تر دنبال می‌شود.

در چه اندیکاتورهایی واگرایی دیده می‌شود؟

اندیکاتورهای مختلفی هستند که در آنها می‌توان واگرایی را بررسی کرد. اعتبار واگرایی در اندیکاتورها اهمیت فراوانی دارد. اندیکاتورهای زیر دارای اعتبار برای تشخیص واگرایی هستند که معمولاً از آنها استفاده زیادی می‌شود.

اندیکاتورهای RSI ، MACD ، MFI ، CCI

در ادامه به بررسی واگرایی در این اندیکاتورها می‌پردازیم.

آموزش واگرایی در MACD

MACD یک اندیکاتور ممنتوم می‌باشد که از دو میانگین متحرک تشکیل شده است. به طور معمول زمانی که اندیکاتور MACD صعود می‌کند، قیمت نیز بالا می‌رود. اما در واگرایی اندیکاتور MACD ، زمانی نشان از بازگشت روند وجود دارد که قیمت، خلاف جهت اندیکاتور حرکت می‌کند.

در شکل زیر نمونه‌ای از تشخیص واگرایی در اندیکاتور MACD دیده می‌شود. در این نمودار، پایان یک روند و حرکت جهت‌دار در نمودار شناسایی شده است. بازگشت قیمتی یکی از بارزترین شاخص‌هایی است که در این واگرایی مشاهده می‌گردد.

اصولا وقتی شیب اندیکاتور MACD منفی است و در نمودار قیمتی، شیب نمودار مثبت باشد، انتظار تغییر روند به سمت روند نزولی را داریم. برعکس این مورد هم امکان‌پذیر است. زمانی که شیب اندیکاتور MACD مثبت و شیب نمودار قیمتی منفی باشد، شاهد تغییر جهت روند حرکتی به سمت روند صعودی خواهیم بود.

نکته‌ای که باید در استفاده از MACD برای تشخیص واگرایی در نظر داشته باشیم، فاصله بین کف و سقف در نمودار است. چراکه این فاصله‌ها می‌توانند صعود یا نزول روند را در نمودار مشخص کنند و اندیکاتور نسبت به آنها واکنش نشان می‌دهد.

آموزش واگرایی در RSI

در مورد اندیکاتور RSI ، در مقالات پیشین توضیحات کافی داده شده است و گفتیم که اندیکاتور RSI در تشخیص نقاط اشباع خرید و اشباع فروش بسیار قدرتمند عمل می‌کند. در اینجا بیشتر روی مفهوم واگرایی در اندیکاتور RSI بحث خواهیم کرد.

در اندیکاتور RSI ، سطوح 30 و 70 در تعیین اشباع فروش و اشباع خرید بسیار کارآمد است. واگرایی مثبت در اندیکاتور RSI هنگامی رخ می‌دهد که اندیکاتور RSI ، اشباع فروش را نشان دهد و در ادامه حرکت خود به سمت بالا با شیب مثبت صعود کند. اگر در این زمان، نمودار قیمت با شیب منفی افت کند، ما با واگرایی مواجه می‌شویم که احتمالاً بازگشت روند را خواهیم داشت و در این شرایط پایان اشباع فروش و یک فرصت مناسب برای خرید پیش میاید. چراکه هر لحظه احتمال تغییر روند قیمت، از نزولی به صعود وجود دارد.

درست برعکس این شرایط، زمانی است که اندیکاتور RSI ، اشباع خرید را نشان بدهد و نمودار اندیکاتور شیب منفی به سمت پایین داشته باشد. اگر در این زمان، نمودار قیمت با شیب مثبت، صعود کند، با واگرایی منفی روبه‌رو خواهیم بود و احتمال زیاد بازگشت روند خواهیم داشت. با پایان اشباع خرید، فرصتی برای فروش به وجود میاید چراکه هر لحظه احتمال تغییر روند قیمت، از روند صعودی به نزولی وجود دارد.

در شکل زیر نمونه‌ای از تشخیص واگرایی در اندیکاتور RSI مشاهده می‌شود.

همان‌طور که ملاحظه می‌شود، زمانی که شیب نمودار قیمتی در خلاف جهت با شیب اندیکاتور RSI قرار می‌گیرد، روند حرکتی تغییر پیدا می‌کند و نمودار سهام با روند جدیدی مواجه می‌شود که در چینش استراتژی معاملاتی ما نقش تعیین‌کننده‌ای دارد.

از آنجایی که واگرایی در RSI ، کاربرد زیادی در تحلیل تکنیکام سهام دارد، در مقاله‌ای جداگانه به طور مفصل به آن پرداخته شده است.

آموزش واگرایی در MFI

اندیکاتور MFI ، شدت جریان نقدینگی را در بازار نشان می‌دهد که شرح کامل این اندیکاتور در مقاله اندیکاتور MFI به طور کامل شرح داده شده است. از اندیکاتور MFI ، در تشخیص واگرایی استفاده زیادی می‌شود.

واگرایی در اندیکاتور MFI ، همان‌طور که در شکل زیر نیز مشاهده می‌شود، همانند اندیکاتورهای RSI و MACD ، از اختلاف جهت شیب نمودار قیمتی با نمودار اندیکاتور MFI تشخیص داده می‌شود.

اندیکاتور MFI زمانی از خود واکنش نشان می‌دهد که شدت جریان نقدینگی روبه‌بالا باشد. ورود جریان نقدینگی به معنی ضعف فروشندگان در آن مقطع زمانی است و زمانی که واگرایی مثبت در این برهه اتفاق می‌افتد، اعتبار بازگشت روند، قوی‌تر می‌شود. در مواقعی که شیب نمودار اندیکاتور مثبت و در همان زمان، نمودار قیمتی سهام افت کند، می‌توان انتظار واگرایی مثبت را داشت. در واگرایی مثبت معمولاً شاهد تغییر روند نمودار به سمت روند صعودی و در واگرایی منفی شاهد تغییر روند نمودار به سمت روند نزولی هستیم.

آموزش واگرایی در CCI

اندیکاتور CCI ، جزو اندیکاتورهای مومنتوم محسوب می‌شود و تغییرات را در مومنتوم و حجم، نشان می‌دهد.

همان‌طور که می‌دانید تشخیص قدرت روند، یکی از کاربردهای اندیکاتورها می‌باشد. زمانی که نمودار قیمتی سهام با قدرت بالا روند صعودی و یا نزولی را پیش می‌گیرد، اندیکاتور CCI از خود واکنش نشان می‌دهد.

در اندیکاتور CCI وقتی شیب نمودار قیمتی با زاویه بالا، رو به جهت مثبت در حرکت باشد و در همان زمان اندیکاتور CCI ، با شیب کم به سمت منفی واکنش نشان دهد، واگرایی منفی در اندیکاتور CCI اتفاق افتاده است. در این حالت به‌احتمال بسیار زیاد، روند حرکتی سهام به سمت یک روند نزولی تغییر جهت خواهد داد.

برعکس این مورد زمانی خواهد بود که شیب نمودار قیمتی با قدرت زیاد در حال افت قیمتی باشد و در همان زمان، اندیکاتور CCI ، با واکنش مثبت همراه شود و شیب مثبت را نشان دهد. در این شرایط به‌احتمال بسیار زیاد، روند حرکتی سهام به سمت یک روند صعودی تغییر جهت خواهد داد.

یکی دیگر از راه‌های تشخیص واگرایی در CCI ، عبور کردن از سطح صفر و یا سطوح مقاومتی و حمایتی قیمت می‌باشد. زمانی که اندیکاتور CCI ، به زیر صفر عبور کند یا سطح مقاومتی شکسته شود، واگرایی منفی تشخیص داده می‌شود و برعکس زمانی که اندیکاتور CCI ، به بالای صفر برسد و یا سطح مقاومتی را عبور دهد، واگرایی مثبت تشخیص داده می‌شود؛ بنابراین در تعیین واگرایی در CCI ، اعداد مهم این اندیکاتور مثل صفر یا صد در شناسایی واگرایی در نمودار کمک بسیار زیادی می‌کند.

نکات مهم در تشخیص واگرایی‌ها

- واگرایی در اندیکاتور تنها ملاک تحلیل برای خرید یا فروش سهام نیست و باید معیارها و شاخص‌های متنوعی را ارزیابی کرد تا به نتیجه مطلوب رسید

- ترکیب اندیکاتورهای مومنتوم مثل RSI و CCI می‌تواند بر قدرت و اعتبار تحلیل بیفزاید و درصورتی‌که به طور هم‌زمان واگرایی تشخیص داده شود، می‌تواند حکم یک سیگنال پرقدرت داشته باشد.

- در استفاده از اندیکاتورها وقتی واگرایی در حوالی نقاط اشباع تشخیص داده می‌شود، اعتبار و قدرت بیشتری خواهد داشت.

- در تشخیص واگرایی سطوح مهم تکنیکالی مثل سطوح مقاومتی و حمایتی، حائز اهمیت است چراکه با شکست یا عبور این سطوح، تغییر روند و واگرایی با شتاب و احتمال بیشتر اتفاق می‌افتد.

- همواره احتمال اینکه مسیر واگرایی تکمیل نشود را باید بررسی کرد تا در معامله خود شکست نخوریم.

جمع‌بندی

تشخیص واگرایی با استفاده از اندیکاتورها یکی از اصول مهم تحلیل تکنیکال می‌باشد که طبق آن می‌توان انتظار بازگشت روند را در نمودار سهام داشت. در انواع واگرایی در معاملات این مقاله ما سعی کردیم تا واگرایی را در اندیکاتورهای مختلف بررسی کنیم و برای هرکدام نکات مهم را شرح دهیم.

تشخیص واگرایی نیازمند کسب دانش و مهارت بالا دارد که پیشنهاد می‌شود برای شناخت بیشتر این مفهوم، آموزش‌های لازم را گذراند. کارگزاری اقتصاد بیدار دراین‌خصوص خدمات آموزشی و تحلیلی را ارائه می‌دهد که برای اطلاعات بیشتر کافی است با دفتر کارگزاری در ارتباط باشید.

واگرایی Divergence در تحلیل تکنیکال چیست؟

از مهم ترین مفاهیم تحلیل تکنیکال، واگرایی Divergence است. واگرایی انواعی دارد و درک مفهوم آن وابسته به درک مفهوم اندیکاتورها می باشد. در واقع زمانی که نمودار قیمت و نمودار اندیکاتور رفتار متناقضی نسبت به یکدیگر نشان می دهد، واگرایی Divergence اتفاق می افتد. زند تریدرز در این مقاله شما را با واگرایی در تحلیل تکنیکال آشنا می نماید. لطفا با ما همراه باشید.

اندیکاتور Indicator چیست؟

از آنجا که واگرایی Divergence ، ارتباط مستقیم با اندیکاتورها دارد، قبل از اینکه به ذکر مفهوم واگرایی بپردازیم، لازم است که شما را با اصطلاح اندیکاتور در تحلیل تکنیکال آشنا کنیم.

همانطور که می دانید در بازارهای معاملاتی مثل فارکس، بازار سهام و … ، برای اجتناب از ضرر و دریافت سود بیشتر، لازم است که از دانش تحلیل تکنیکال برخوردار باشید و بتوانید قیمت ها را پیش بینی کنید.

این مهم از طریق رسم نمودارهای مربوط به قیمت ها و میانگین قیمت ها در چند روز گذشته و به طور کلی یک سری محاسبات ریاضی به دست می آید که اعداد به دست آمده را می توان روی نمودار نشان داد. نمودارهایی که روند حرکت بازار را نشان می دهند اندیکاتورها هستند.

در حقیقت اندیکاتورها یکسری توابع ریاضی می باشند که با استفاده از آن ها روند صعودی یا نزولی بازار در طی زمان مشخص می شود و معامله گران از طریق بررسی نمودارهای اندیکاتورها و نمودار قیمت ها در بازار برای ورود و خروج به معاملات تصمیم گیری می کنند.

مثالی از اندیکاتور

یکی از انواع اندیکاتور، اندیکاتور RSI می باشد. اندیکاتور RSI یک فرمول ریاضی دارد که عبارتست از :

RSI=100-(100/(1+RS))

RS=(میانگین سود/میانگین ضرر)

به این ترتیب با استفاده از فرمول بالا میانگین سود و میانگین ضرر طی یک بازه ی زمانی 14 روزه محاسبه می شود و هر بار عدد RSI به دست می آید. این عدد یک نقطه را در نمودار مشخص می کند و از کنار هم قرار گرفتن این نقاط نمودار RSI یا همان اندیکاتور RSI به دست می آید.

معامله گران با کنار هم قرار دادن نمودار اندیکاتورها و نمودار قیمت برای انجام معاملات خود تصمیم گیری می کنند. اندیکاتورها سه نوع هستند.

انواع اندیکاتور عبارتست از :

به طور کلی شما با استفاده از داده های مربوط به یک سهم می توانید اندیکاتور مخصوص به خود طراحی کنید. اما اندیکاتورهایی نیز وجود دارد که کارآیی و اعتبار آن ها سال هاست که مشخص شده است. در این بخش آن ها را معرفی کرده ایم.

• اندیکاتورهای دنبال کننده ی روند یا روند نما Follower Trend
• اندیکاتورهای اسیلاتور یا نوسان نما Oscillator
• اندیکاتورهای حجمی Volume

حال که تا حدودی با اندیکاتورها آشنا شدید، بهتر می توانید مفهوم واگرایی Divergence در تحلیل تکنیکال را درک کنید. در ادامه ی مقاله همچنان با ما همراه باشید.

واگرایی Divergence چیست؟

واگرایی Divergence زمانی اتفاق می افتد که قیمت دارایی در جهت مخالف آنچه یک اندیکاتور فنی نشان می دهد حرکت کند. هنگامی که سهام در حال واگرایی است ، نشانه روندهای ضعیف قیمت و آغاز حرکت بازار در جهت عکس است.

به طور کلی دو نوع واگرایی وجود دارد :

• واگرایی مثبت : واگرایی مثبت نشانه ی حرکت بالاتر قیمت در سرمایه است.
• واگرایی منفی : واگرایی منفی نشان دهنده این است که قیمت سرمایه ممکن است روند حرکت کاهشی داشته باشد.

واگرایی Divergence در تحلیل تکنیکال

به زبان ساده می توان گفت، در تحلیل تکنیکال ، واگرایی نشان دهنده حرکت مثبت یا منفی قیمت است و در واگرایی مثبت ، قیمت سرمایه به پایین ترین حد خود کاهش می یابد ، در حالی که اندیکاتوری که این سرمایه را دنبال می کند الگوهای صعودی را نشان می دهد.

از سوی دیگر ، واگرایی منفی زمانی است که قیمت سرمایه به بالاترین حد خود می رسد ، در حالی که اندیکاتور، به بالاترین سطح خود می رسد یا علائم حرکت کند شونده را آغاز می کند.

به طور کلی ، معامله گران از واگرایی Divergence به دو منظور استفاده می کنند :

• ارزیابی حرکت قیمت سرمایه
• ارزیابی احتمال وقوع حرکت معکوس

به عنوان مثال اگر قیمت سهام و ابزار تحلیل تکنیکال مانند اندیکاتور قدرت نسبی (RSI) ، در یک جهت حرکت کند ، نشان دهنده افزایش حرکت است. چنانچه قیمت سهام در حال افزایش باشد اما RSI به آرامی در حال افزایش باشد واگرایی منفی اتفاق افتاده است و این یک سیگنال است که روند صعودی در حال تضعیف است، همراه با پتانسیل حرکت به صورت معکوس.

پس از آن ، معامله گر به احتمال زیاد تعیین می کند که چه زمانی ضررها یا محدودیت های توقف را برای خروج از موقعیت خود تعیین کند.

برای یک واگرایی مثبت ، قیمت سهام پایین می آید ، در حالی که ابزار تحلیل تکنیکال حتی پایین ترین سطوح را نشان می دهد؛ که ممکن است نشانه هایی از معکوس شدن روند صعودی بالقوه باشد. از چنین نقطه ای ، معامله گران به احتمال زیاد تصمیم می گیرند که چه موقع، قبل از شروع حرکت، وارد پوزیشن شوند.

حرکت قیمت به چه معناست؟

حرکت قیمت با طول نوسانات قیمت اندازه گیری می شود. هر نوسان قیمت توسط یک محور تعیین می شود ، که می تواند نوسانات بالا یا پایین ایجاد کند. نوسان شتاب قوی، با شیب تند و طول طولانی مشخص می شود ، در حالی که یک حرکت ضعیف رو به بالا را می توان با شیب کم عمق با مدت کوتاه تر نشان داد.

نوسانات بلندتر و رو به بالا نشان می دهد که حرکت در حال افزایش است ، در حالی که نوسانات کوتاه تر به سمت بالا نشان دهنده حرکت و قدرت ضعیف تر است.

انواع شاخص های حرکت

شاخص های رایج حرکت عبارتند از:

• شاخص قدرت نسبی (RSI)
• شاخص تصادفی
• شاخص نرخ تغییر (ROC)

تفاوت واگرایی با کانفرم در تحلیل تکنیکال چیست؟

تفاوت بین واگرایی و کانفرم این است که واگرایی به معامله گر قیمت سهام و شاخص فنی سیگنال های متضاد را ارائه می دهند ، در حالی که کانفرم زمانی است که اندیکاتور و قیمت سرمایه سیگنال های یکسانی را نشان می دهند. از هر دو در دوره های مختلف زمانی در طول معامله استفاده می شود.

محدودیت های واگرایی Divergence

توجه به واگرایی Divergence برای ورود و خروج به معاملات دارای محدودیت هایی می باشد و در مواردی که ذکر کرده ایم، بهتر است که به واگرایی توجه نکنید.

• هنگام تعیین روند معکوس ، استفاده از واگرایی به عنوان یک شاخص مستقل پیشنهاد نمی شود. تکمیل شاخص ها با سایر تکنیک های تجزیه و تحلیل برای تأیید الگوهای برگشت مهم است. حتی اگر الگوهای متفاوتی ظاهر شوند ، این تضمین نمی کند که قیمت به زودی معکوس شود.
• اگر واگرایی در یک دوره زمانی طولانی اتفاق بیفتد ، استفاده از آن به عنوان یک ابزار مستقل برای پیش بینی موقعیت خروج یا ورود می تواند در صورت عدم حرکت قیمت سرمایه مطابق پیش بینی ، منجر به از دست دادن فرصت های زیاد و زیان های تحقق نیافته یا تحقق یافته شود.

پس به این نکات دقت کافی داشته باشید.

کلام پایانی

شما می توانید در کنار اندیکاتورها، از واگرایی Divergence برای تائید تحلیل خود جهت تصمیم گیری برای ورود و خروج به معامله استفاده کنید. اما به خاطر داشته باشید که از واگرایی به هیچ عنوان نباید به عنوان سیگنال استفاده کنید.

از توجه و همراهی شما عزیزان تا پایان این مقاله صمیمانه ممنون و سپاسگزاریم.

واگرایی چیست؟

یک موضوع مهم در تحلیل تکنیکال شناسایی پایان روندهای صعودی و نزولی و یا ادامه‌دار بودن روند می‌باشد. شناسایی درست این موضوع به تحلیل‌گران در پیش‌بینی جهت آینده بازار کمک فراوانی می‌کند. واگرایی یکی از معتبرترین ابزارها برای شناسایی پایان روندهای صعودی و نزولی و یا ادامه‌دار بودن روند می‌باشد.

دغدغه اکثر معامله‌گران تشخیص پایان روند نزولی و زمان ورود به بازار یا پایان روند صعودی و خروج از بازار است. تشخیص درست نقاط انتهایی روندها باعث انجام معاملات با کمترین ریسک و سودهای فوق العاده می‌شود. در ادامه این مقاله به تعریف واگرایی، انواع آن و نحوه انجام معاملات با واگرایی شرح داده خواهد شد.

برای درک بهتر موضوع واگرایی آشنایی با سطوح حمایت و مقاومت و همچنین اسیلاتورها ضروری است. در صورت تمایل می‌توانید مطالب مربوط به این دو موضوع را در مقالات « سطوح حمایت و مقاومت در تحلیل تکنیکال چیست؟ » و « اسیلاتور چیست؟ » مطالعه نمایید.

تعریف واگرایی

نمودار قیمت به طور معمول در طول زمان، موج‌های صعودی و نزولی را تشکیل می‌دهد. اگر نحوه حرکت و رفتار قله‌ها و دره‌های این امواج با قله‌ها و دره‌های ایجاد شده در انواع واگرایی در معاملات اسیلاتورها یکسان و هم‌شکل نباشد، واگرایی رخ داده است. در واقع وقتی در نمودار قیمت حرکتی رخ دهد که توسط اسیلاتور تایید نشود، واگرایی رخ داده است.

در تشخیص واگرایی از اسیلاتورهایی مثل MACD ،RSI و CCI استفاده می‌شود. اغلب کاربرد اسیلاتور مکدی در تشخیص واگرایی بیشتر از سایر اسیلاتورها است. در شکل زیر یک نمونه واگرایی بین قیمت و اسیلاتور نشان داده شده است.

همانطور که در تصویر مشخص است بین دو دره نشان داده شده در نمودار قیمت یک نزول وجود دارد، در حالی که در نمودار MACD بین این دو دره یک صعود مشاهده می‌شود. این ناهماهنگی و عدم انطباق بین رفتار قیمت و اسیلاتور واگرایی را نشان می‌دهد. در تصویر زیر نیز یک نمونه واگرایی دیگر به عنوان مثال آورده شده است.

در تصویر بالا از اسیلاتور RSI با دوره 26 روزه استفاده شده است. همانطور که مشخص است بین دو قله که در نمودار قیمت مشخص شده‌اند یک روند صعودی برقرار است در حالی که در نمودار اسیلاتور RSI اولا مقدار اسیلاتور در قله‌ اول که پایین‌تر از قله دوم است بالای 70 است، اما قله نظیر قله دوم که بالاتر از قله اول است زیر 70 قرار دارد، یعنی یک روند نزولی بین این دو قله در RSI وجود دارد. این ناهمگونی رفتار قیمت و اسیلاتور یک واگرایی را نشان می‌دهد.

انواع واگرایی

چهار نوع واگرایی وجود دارد که با هم متفاوت هستند و هر یک تفسیر هندسی مختلفی دارند. انواع واگرایی عبارتند از:

1. واگرایی معمولی مثبت (قیمت دره پایین‌تر، اسیلاتور دره بالاتر )
2. واگرایی معمولی منفی (قیمت قله بالاتر، اسیلاتور قله پایین‌تر)
3. واگرایی مخفی مثبت (قیمت دره بالاتر، اسیلاتور دره پایین‌تر)
4. واگرایی مخفی منفی (قیمت قله پایین تر، اسیلاتور قله بالاتر)

در ادامه به تعریف هر یک پرداخته می‌شود.

1- واگرایی معمولی مثبت

این نوع واگرایی وقتی اتفاق می‌افتد که روند قیمتی بین دو دره نزولی باشد ولی بین دو دره تشکیل شده در اسیلاتور روند صعودی برقرار باشد. این واگرایی برای تشخیص پایان روندهای نزولی کاربرد دارد. اگر واگرایی معمولی مثبت تشکیل شود نشان دهنده ضعف روند نزولی و پایان آن است. یک نمونه واگرایی معمولی مثبت با استفاده از اسیلاتور MACD در تصویر زیر نشان داده شده است.

2- واگرایی معمولی منفی

این نوع واگرایی وقتی اتفاق می‌افتد که روند قیمتی بین دو قله صعودی باشد ولی بین دو قله تشکیل شده در اسیلاتور روند نزولی برقرار باشد. این واگرایی برای تشخیص پایان روندهای صعودی کاربرد دارد. اگر واگرایی معمولی منفی تشکیل شود، نشان دهنده ضعف روند صعودی و پایان آن است. یک نمونه واگرایی معمولی منفی با استفاده از اسیلاتور MACD در تصویر زیر نشان داده شده است.

3- واگرایی مخفی مثبت

این نوع واگرایی وقتی اتفاق می‌افتد که روند قیمتی بین دو دره صعودی باشد ولی بین دو دره تشکیل شده در اسیلاتور روند نزولی برقرار باشد. این واگرایی برای تشخیص ادامه روندهای صعودی کاربرد دارد. اگر واگرایی مخفی مثبت تشکیل شود، نشان دهنده ادامه روند صعودی است. یک نمونه واگرایی مخفی مثبت با استفاده از اسیلاتور MACD در تصویر زیر نشان داده شده است.

4- واگرایی مخفی منفی

این نوع واگرایی وقتی اتفاق می‌افتد که روند قیمتی بین دو قله نزولی باشد ولی بین دو قله تشکیل شده در اسیلاتور روند صعودی برقرار باشد. این واگرایی برای تشخیص ادامه روندهای نزولی کاربرد دارد. اگر واگرایی معمولی منفی تشکیل شود نشان‌دهنده ادامه روند نزولی است. یک نمونه واگرایی مخفی منفی با استفاده از اسیلاتور MACD در تصویر زیر نشان داده شده است.

روش انجام معاملات با تشخیص واگرایی

روش انجام معامله بدین صورت است که ابتدا باید سطوح حمایت و مقاومت را با استفاده از نمودار قیمت و سطوح فیبوناچی و سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال (هر چه سطوح شناسایی شده با ابزارهای بیشتری تأیید شود، اعتبار بیشتری دارد) شناسایی شود. سپس در سطوح حمایت باید به دنبال شناسایی واگرایی معمولی مثبت و یا مخفی مثبت بود. در صورت بروز این دو نوع واگرایی، پایان روند نزولی و یا ادامه روند صعودی با معتبر بودن سطح حمایت، تأیید می‌شود. در این صورت می‌توان وارد معامله خرید شد. در سطوح مقاومت نیز باید به دنبال شناسایی واگرایی معمولی منفی و یا واگرایی مخفی منفی بود. در صورت بروز این دو نوع واگرایی، پایان روند صعودی و یا ادامه روند نزولی با معتبر بودن سطح مقاومت، تأیید می‌شود. در این صورت یا باید از انجام معامله جدید دوری کرد و یا در صورت وجود سهم در پورتفوی آن را فروخت. البته لازم به ذکر است که باید سطوح حمایت و مقاومت‌های بعدی به درستی تشخیص داده شوند و مدیریت سرمایه را در ورود، خروج و تنطیم حد سود و حد ضرر در نظر گرفت.

کلام آخر

در این مقاله به واگرایی به عنوان یکی از مهم‌ترین روش‌های تشخیص پایان یا ادامه دار بودن روندها، پرداخته شد. تشخیص به موقع و درست واگرایی‌ها به معامله‌گران و تحلیل‌گران در پیش‌بینی آینده کمک بسیاری می‌کند و می‌تواند هم سودهای فراوانی را نصیب معامله‌گران کند و هم از ضررهای زیادی جلوگیری کند. واگرایی چهار نوع است که هر نوع از آن کاربرد خاص خود را دارد که در متن مقاله با مثال توضیح داده شده است. در پایان نکته مهم در انجام معاملات با استفاده از واگرایی این است که نباید صرفا با تشخیص واگرایی شروع به معامله کرد. بلکه باید سهم را از لحاظ بنیادی، تابلوخوانی و سایر روش‌های تکنیکال نیز مورد بررسی قرار داد تا ریسک انجام معاملات به حداقل برسد.