چندی پیش 25 پژوهشگر مالی و اقتصادی، در نامه ای، درباره تبعات جهش شاخص بورس هشدار دادند. آن ها بر خلاف برخی تصورات موجود که رونق بورس را موجب کاهش قدرت نقدینگی می داند، به خطر تورم زایی رشد شدید بورس اشاره کرده بودند. به عقیده آنان، این رشد ناشی از انتظاراتی بوده که یکی از عوامل مهم ایجاد آن مخابره پیام های پی در پی از بدنه سیاست گذاری برای حمایت ویژه از بورس است. بر این اساس پیش بینی این اقتصاددانان نشان می داد که با تبدیل شبه پول (یعنی سپرده های مدت دار) به پول (مانند اسکناس، مسکوک و سپرده های جاری که نقدشوندگی بالایی دارند) آن هم تحت نیروی قوی انتظارات شکل گرفته در بورس، تولید با سرمایه گذاری و تامین مالی داخلی بیش از پیش تعطیل شده و زمینه برای رشد جهش قیمت در بازار کالاها و خدمات و همچنین بازارهای سفته بازی نظیر ارز و طلا به وجود خواهد آمد. موضوعی که با خود، رشد متغیرهای پولی نظیر پایه پولی و نقدینگی ناظر به ایجاد تورم بالا را به همراه خواهد داشت.
در این راستا، دیروز بانک مرکزی آمارهایی را منتشر کرد که نشان می دهد این پیش بینی و اعلام خطر درست بوده است. نخستین شاخص مهم در قدرت و سرعت نقدشوندگی این گزارش، نقدینگی است که از حاصل جمع پول و شبه پول به دست می آید. در حالی در پایان خردادماه امسال نسبت به خرداد 98، نقدینگی 34.2 درصد رشد کرده و به دو هزار و 657 هزار میلیارد تومان رسیده که در این میان رشد شبه پول 29.1 درصد و رشد پول 61.قدرت و سرعت نقدشوندگی 5 درصد بوده است. این بدان معناست که سرعت رشد اجزایی از نقدینگی که قدرت جابه جایی و نقدشوندگی بالایی دارند، در این یک سال، دو برابر شبه پول بوده است.
در این میان، علت رشد شدید و کم‌نظیر حجم «پول» در یک سال منتهی به خرداد ماه امسال را می توان افزایش بی‌سابقه سپرده‌های دیداری (به طور خلاصه سپرده های جاری) دانست که در یک سال منتهی به خردادماه امسال، 70.4 درصد رشد کرده اند. در این میان، تعدیل رشد بورس و تثبیت نسبی نرخ ارز از ابتدای مرداد در کنار افزایش نرخ سود بانکی که طی روزهای اخیر محقق شد، می تواند روند خطرناک فعلی را تغییر دهد.
راه نجات نقدشوندگی در بورس
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات این روزهای بورس تهران ضعف نقدشوندگی است. موضوعی که می‌تواند تا حد قابل توجهی از جذابیت بورس بکاهد.
پیرو شفاف‌سازی بیشتر در عملکرد شرکتها که یکی از مهم‌ترین اهداف
سازمان بورس طی یک سال اخیر بوده است، موضوع توقف طولانی‌مدت نمادها به وقوع
پیوست. این موضوع حجم عظیمی از نقدینگی فعالان بازار به خصوص سهامداران خرد را
بلوکه کرد. در این زمینه سازمان بورس در برنامه اصلاح مقررات و دستورالعمل‌ها، اصلی‌ترین
هدف را افزایش قدرت نقدشوندگی و شفافیت بازار بیان کرده است . موضوعی
که با کاهش زمان توقف نمادها به حداقل ممکن، می‌تواند بازار را در مسیر جدیدی از
فعالیت قرار دهد. در این زمینه سعید فلاح‌پور، رئیس مرکز پژوهش و توسعه مطالعات
سازمان بورس و اوراق بهادار در گفت‌وگویی با «دنیای اقتصاد» از تدوین دستورالعمل
انضباطی بعد از اتمام اصلاحات قوانین کنونی خبر داد. وی در این زمینه بیان کرد، در
برنامه انضباطی جدید سعی بر این است تا با شرکتها به شیوه دیگری برخورد شود تا
کمترین آسیب به سهامداران خرد وارد شود .
تلفات توقف‌های بورسی برای سهامداران
یکی از معضلات اصلی بورس تهران طی سال‌های اخیر قدرت پایین نقدشوندگی
بوده است. موضوعی که بزرگ‌ترین مخاطراتش برای سهامداران خرد بوده است. در این خصوص
در بورس تهران موضوع توقف طولانی مدت نمادها، به‌عنوان مسبب اصلی کاهش نقدشوندگی
مطرح است. طی یک سال اخیر با ارجحیت موضوع شفافیت برای نهاد ناظر، این موضوع شدت
بیشتری پیدا کرد . به‌طوری‌که در راستای ابهام‌زدایی از
عملکرد شرکتها، زمان توقف فعالیت نمادها در بورس افزایش یافت. به‌عبارتی
نقدشوندگی فدای شفافیت شد. در این زمینه بلوکه شدن حجم زیادی از نقدینگی سهامداران
در شرکت‌هایی که نماد آنها متوقف است، باعث شد تا جذابیت بورس تحت‌الشعاع قرار
بگیرد. با این وجود، طی چند روز گذشته سازمان بورس و اوراق بهادار در راستای
افزایش نقدشوندگی و کاهش زیانی که به سهامداران به‌خصوص سهامداران خرد وارد می‌شود،
درصدد اصلاح برخی قوانین بورسی برآمده است. سازمان بورس با ارائه پیش‌نویسی از این
اصلاحات، این فرصت را به سرمایه‌گذاران بورسی داده است تا نظرات و پیشنهادهای خود
را اعلام کنند تا در نهایت بازار از شرایط کنونی فاصله بگیرد .
کاهش توقف‌ها در بورس
در همین زمینه «دنیای اقتصاد» پیش‌تر نیز به توضیحاتی درخصوص بندهای
این پیش‌نویس اصلاحی اشاره کرده بود. یکی از موضوعاتی که بازنگری در قوانین آن از
اهمیت بسیار بالایی برخوردار است موضوع افشای اطلاعات شرکتها است. موضوعی که عدم
اجرای دقیق آن از سوی شرکتها باعث توقف‌های طولانی مدت شده است. در دستوالعمل
فعلی که در بورس اجرا می‌شود، با انتشار شایعه و اطلاعات خلاف واقع؛ ناشر موظف است
توضیحات کافی ارائه دهد اما در پیش‌نویس اصلاحی به این نکته اشاره شده است که در صورت
عدم پاسخگویی دقیق از سوی ناشر، ناظر بورس این بی‌اعتنایی را افشا کند. از موارد
مهمی که در این بند، نقد کارشناسان را در پی داشت درخصوص مشخص نشدن زمان توقف نماد
و مهلت پاسخگویی شرکت مذکور است. موضوعی که همچنان می‌تواند نقدشوندگی بازار را
زیر سوال ببرد .
انسجام انضباطی در دستور کار سازمان
در زمینه تداوم توقف طولانی‌مدت نمادها و پایین بودن سرعت نقدشوندگی
در بورس که دغدغه اصلی این برنامه اصلاحاتی است، «دنیای اقتصاد» در گفت‌وگویی با
سعید فلاح‌پور، رئیس مرکز پژوهش و توسعه مطالعات سازمان بورس و اوراق بهادار به
بررسی ابهامات مورد انتقاد کارشناسان درخصوص مشخص نبودن زمان توقف‌ها پرداخت. فلاح‌پور
در این زمینه گفت: اصلاحات کنونی که در سه بند مجزا (نحوه انتشار اطلاعات از سوی
ناشر، بازنگری قوانین درخصوص ارائه اطلاعات شرکتها و تدوین گزارش‌های تحلیلی به‌جای
ارائه پیش‌بینی عملکرد سالانه شرکتها) تعریف شده است، در راستای افزایش سرعت
اطلاع‌رسانی، افزایش نقدشوندگی و ابهام‌زدایی از بورس است. وی در ادامه بیان کرد:
در اصلاح این موارد تلاش بر این اصل بوده است تا از حداکثر پتانسیل‌ها برای عدم
توقف نمادها استفاده شود. این به این معناست که سازمان، راهکارهای دیگری را
جایگزین توقف نمادها می‌کند. در این زمینه سازمان بورس و کارشناسان مربوطه در نظر
دارند بعد از نهایی شدن اصلاحات ساختاری و بازنگری در قوانین بورسی، دستورالعمل
جدیدی به نام دستورالعمل انضباطی را تدوین کنند تا در صورت عدم تحقق اهداف از پیش
تعیین شده، با شرکتها در مسیری غیر از توقف نماد برخورد شود. رئیس مرکز پژوهش و
توسعه مطالعات سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه گفت: در این زمینه گفت‌وگوهای متعددی
با بورس‌های دیگر کشورها شده است. در بورس‌های بزرگ در صورتی‌که شرکت طبق موعد
مقرر اطلاعات خود را منتشر نکند یا اطلاعات منتشر شده شفافیت لازم را به‌همراه
نداشته باشد، تعدادی از سرویس‌های شرکت حذف می‌شود . به‌عنوان
مثال سازمان نظارتی می‌تواند بعد از اتمام فرصت پاسخگویی شرکت، از انجام معاملات
سهامدار عمده جلوگیری کند یا مانع از انتشار اوراق جدید برای شرکت مذکور شود. در
بورس تهران نیز تاسیس بازار پایه از این جنبه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
در پیشنهادهای مطرح شده به این نکته اشاره شده که شرکت‌هایی که از ریسک بالا و ابهامات
بسیار زیادی برخوردار هستند می‌توانند به این بازار یا تابلو دیگری منتقل شوند .
نظارت قوی رکن اصلی بازار حرفه‌ای
در این راستا یکی از نیازهای اصلی وجود بخش نظارتی قوی است، به این
مفهوم که رصد فعالیت شرکتها تا حدی قوی باشد تا چالشی گریبان سهامداران را نگیرد.
فلاح‌پور در این زمینه نیز توضیح داد : سازمان
بورس بعد از تدوین دستورالعمل انضباطی که آن نیز با مشورت کارشناسان حقوقی تدوین
می‌شود، سعی در تقویت بخش‌های نظارتی دارد. در این زمینه نیز بخش دیده‌بانی در نظر
گرفته می‌شود که مشخص می‌شود شرکتها در چه شرایطی هستند. با این اقدام سهامداران
در موقع خرید سهم‌ها می‌توانند از شرایط شرکت در بورس مطلع شوند و با اطلاعات کافی
اقدام به خرید کنند. تحت تاثیر این اقدامات مطمئنا توقف‌ها به کوتاه‌ترین زمان
ممکن می‌رسد و این موضوع می‌تواند نقدینگی بورس را تا حد زیادی ارتقا دهد .
بازنگری در گزارش‌های ناشفاف شرکت
اما یکی از دیگر موضوعات مهمی که شفافیت بازار را تحت الشعاع قرار می‌دهد
درخصوص گزارش شرکت درخصوص نوسانات نامتعارف است. طی سال‌های اخیر بارها در بورس
تهران دیده شد که مدیرعامل شرکت درخصوص تعدیلات مثبت و منفی قابل توجه ارزش سهم،
تغییر با اهمیتی را در فعالیت شرکت بیان نکرده است. موضوعی که چندان مورد اعتنای
سهامداران قرار نگرفته و سهم همچنان به رشد یا افت قیمتی خود ادامه داده است. این موضوع
که بعضا نشات گرفته از شایعات خبری یا رانت اطلاعاتی است در بسیاری از موارد از
چشم ناظر پنهان می‌ماند تا در فاصله زمانی کوتاهی شایعه تبدیل به واقعیت می‌شود و
زمانی که دیگر سهام رشد یا افت قیمتی را تجربه کرده اند، شرکت به ارائه گزارش می‌پردازد.
در این زمینه نیز از فلاح‌پور سوال شد که سازمان چه برنامه‌ای برای اینگونه تخلفات
دارد. وی در این زمینه توضیح داد، بعد از اینکه سازمان درخواست شفاف‌سازی خود را
به شرکتها می‌دهد و گزارش ابهام‌زدایی روی شبکه کدال منتشر می‌شود، شرکت مذکور تا
مدت زمان مشخصی مورد رصد ناظران قرار می‌گیرد و اگر شایعه و خبری که در بازار وجود قدرت و سرعت نقدشوندگی
داشت جنبه حقیقی به‌خود بگیرد (به این معنی که شرکت در ارائه اطلاعات کوتاهی کرده
است) سازمان با شرکت مورد نظر برخورد می‌کند .
تلاش سازمان برای بازاری پویا
رئیس مرکز پژوهش و توسعه مطالعات سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه
تاکید کرد: مطمئنا تمام این موارد در دستورالعمل انضباطی در نظر گرفته می‌شود و با
نگاهی به الگوهای جهانی رفتار می‌شود. طی این مدت سازمان بورس و اوراق بهادار ضمن
مطالعات اولیه و تطبیقی با بازارهای معتبر بین الملی، کارگروه‌های تخصصی متعدد با
حضور کارشناسان سازمان بورس و اوراق بهادار، بورس تهران و فرابورس ایران را تشکیل
داده است. همچنین برگزاری جلسات در سطح مدیران ارشد سازمان بورس و اوراق بهادار
درخصوص اصلاح اجرایی رویه‌ها و دستورالعمل‌ها، اخذ و اعمال نظرات مدیران ارشد شرکت‌های
بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران و همچنین اخذ و اعمال نظرات مدیران ارشد
و اعضای کانون کارگزاران از دیگر فعالیت‌ها در این زمینه بوده است. وی در پایان
بیان کرد: هم اکنون سازمان بورس و اوراق بهادار درصدد است با در دسترس قدرت و سرعت نقدشوندگی عموم قرار
دادن اصلاحات صورت گرفته، پیشنهاد‌ها و نظرات ارزشمند فعالان بازار را دریافت و
ضمن بررسی موارد پیشنهادی، نسخه نهایی را تدوین کند .
پیش‌نویس اصلاحات قانون بازار سرمایه از منظر یک کارشناس
در این میان «دنیای اقتصاد» به بررسی پیش‌نویس اصلاحات قوانین بازار
سرمایه از منظر یک کارشناس بازار سهام پرداخت. علی اسلامی بیدگلی می‌گوید:
متاسفانه در بازار سرمایه ما به دلیل وجود رانت‌های خبری، سرعت دسترسی به اطلاعات
برای عموم مردم یکسان نیست . این
موضوع در کنار نقدشوندگی پایین به‌عنوان دو عامل اصلی ناکارآیی بورس به شمار می‌رود.
وی ادامه داد: البته عوامل دیگری نیز بر ناکاربودن بازار تاثیرگذار است اما وزن
این دو موضوع از دیگر عوامل بیشتر است. اسلامی در ادامه با اشاره به دستورالعمل
اخیر سازمان بورس گفت: هدف اصلی این دستورالعمل جدید تلاش برای رفع این دو مانع
یادشده است؛ با انتشار داده‌ها به‌صورت مستقیم و حذف برخی گزارش‌ها، سرعت دسترسی
به اطلاعات افزایش خواهد یافت و این امر در گام اول شفافیت را به دنبال خواهد
داشت. وی ادامه داد : همچنین
با تلاش برای کوتاه کردن دوره توقف نمادها و کاستن دلایل توقف، متوسط دوره توقف
نمادها کاهش خواهد یافت. طبیعتا این موضوع افزایش نقدشوندگی و تسریع در گردش
معاملات را در پی خواهد داشت .
توقف‌های چند‌ساعته در بورس‌های معتبر
اسلامی در ادامه به توقف نمادها برای برگزاری مجامع و تقسیم سود اشاره
کرد و گفت: در حال حاضر بنگاه‌های اقتصادی فعال در بورس‌های معتبر بین‌المللی برای
برگزاری مجامع خود، تقسیم سود یا انتشار اوراق بدهی تنها چند ساعت توقف را تجربه
می‌کنند و مجدد به روال کاری خود بازمی‌گردند. وی ادامه داد: این امر می‌تواند به
افزایش نقدشوندگی کمک کند؛ اما متاسفانه در بازار سرمایه ما از این الگوها پیروی
نشده است . وی در ادامه به عواقب تعلیق نمادها اشاره
کرد و گفت: بزرگ‌ترین زیان از تعلیق بیش از اندازه نمادها نیز به سهامداران خرد
وارد می‌شود .
عارضه‌های ناشی از توقف طولانی‌مدت
این کارشناس بازار سهام گفت: در برخی موارد مدیران بنگاه‌ها به تصور
اینکه ارائه اطلاعات به کاهش قیمت سهم منجر می‌شود، به انتشار اطلاعات اقدام نمی‌کنند.
هر چند تمامی دستورالعمل‌ها و قوانین لازم برای حفظ و صیانت از حقوق سهامداران خرد
است و تدابیر انجام شده برای رسیدن به این هدف است اما همچنان در دستورالعمل جدید
راهکاری برای این امر درنظر گرفته نشده و این یکی از ابهامات وارده به این
دستورالعمل اصلاحی است.اسلامی ادامه داد: در واقع دستورالعمل باید به گونه‌ای باشد
که مدیران بنگاه‌های اقتصادی را مجاب به گزارش‌دهی و انتشار عملکرد کند. در صورت
عدم ارائه اطلاعات نیز با راهکارهای درنظر گرفته این زیان وارده را به حداقل
برساند. به گفته اسلامی، در چنین شرایطی می‌توان زمانی را برای فروش منصفانه به
سهامدار خرد اختصاص داد تا این گروه از سهامداران بتوانند امکان معامله سهام خود
را قبل از توقف نماد داشته باشند. اسلامی با بیان اینکه توقف طولانی مدت چاره کار
نیست، افزود: به جای توقف نمادها در چنین شرایطی می‌توان گزارش تحلیلی مناسب از
طریق نهاد ناظر ارائه شود یا حسابرس شرکت را موظف به انتشار عملکرد شرکت کرد. به
این ترتیب دیگر شاهد توقف‌های طولانی‌مدت نخواهیم بود .
اشکالات پیش‌نویس اصلاحی قوانین بازار سرمایه
این کارشناس بازار سهام در ادامه با اعلام اینکه متاسفانه در نگارش
متن این دستورالعمل، برخی اشکالات مشاهده می‌شود، به بررسی این مسائل پرداخت و
گفت: در گام اول به نظر می‌رسد به عواقب حذف برخی موارد در این دستورالعمل توجه
نشده است؛ در راس این موارد عدم الزام برای ناشر شرکتها در ارائه بودجه و پیش‌بینی
درآمدها برای برخی شرکتها است. وی ادامه داد: برخی شرکتها به دلیل ماهیت فعالیت
خود از فروش‌های فصلی و درآمدهای کارمزدی برخوردارند. در این بنگاه‌ها با حذف
ارائه گزارش‌های پیش‌بینی EPS با معضل
سختی در محاسبه عملکرد مواجه خواهیم شد .
اسلامی در تشریح این موضوع گفت: متاسفانه یکی از مشکلات اصلی بازار
سهام در این روزها، افزایش سفته‌بازی است. در حال حاضر بازار با کاهش قدرت تحلیل
مواجه است. امری که خرید و فروش‌های هیجانی را به دنبال داشته است. وی در ادامه
گفت: بیشتر عرضه و تقاضاهای شکل گرفته در بازار کنونی بر محوریت سفته‌بازی تشکیل
می‌شود. امری که معمولا از انتشار شایعات از طریق شبکه‌های مجازی نشات گرفته و از
همین محل نیز تشدید می‌شوند. اسلامی با اظهار این مطلب که بسیاری از نمادها بدون
تغییر در وضعیت سودآوری، با رشد قیمتی چشمگیری طی یک بازه زمانی روبه‌رو شده‌اند،
گفت: معمولا این قبیل اتفاقات در شرکت‌هایی رخ می‌دهد که امکان محاسبه ارکان بودجه
شرکت به‌خصوص برای اشخاص با آشنایی کم، بسیار دشوار است . بنابراین
در شرایط مزبور توجه به شایعات افزایش خواهد یافت. حالا تصور کنید در چنین وضعیتی،
همین حجم پایین اطلاعات را نیز نداشته باشیم؛ به این ترتیب اثربخشی شایعات تقویت
شده و با تاثیری چندین برابر بر خرید و فروش‌های معامله‌گران عمل خواهد کرد. به
گفته اسلامی این موضوع را در حال حاضر می‌توان در برخی اخبار منتشر شده درخصوص
نمادهای پیمانکاری، برخی ساختمانی‌ها و یا قندی‌ها مشاهده کرد که با انتشار خبری
که شاید هیچ پشتوانه بنیادی ندارد، با رشد قیمتی شدید همراه می‌شوند .
در مقابل حذف گزارش پیش‌بینی EPS از برخی صنایع
و نمادها از قبیل پتروشیمی‌ها، خودرویی‌ها، معدنی‌ها و در مجموع هر شرکتی که با
قیمت مشخصی از فروش، مواد مصرفی و بهای تمام‌شده روبه‌رو است، مشکل خاصی ایجاد
نمی‌شود. به گفته وی در این قبیل صنایع با برخورداری از استانداردهای طبیعی و روال
منظم، تحلیل پیش‌بینی بودجه و EPS شرکت با
معضلی همراه نیست و می‌توان طبق روال گذشته و روند حاکم بر صنعت، به پیش‌بینی روند
آتی آن پرداخت. در این‌خصوص با حذف این گونه گزارش‌ها شاهد افزایش نقدشوندگی
خواهیم بود. وی در ادامه پیشنهاد داد که در این قبیل موارد می‌توان به تفکیک صنایع
و شرکتها پرداخت و شرکتها با طبقه‌بندی اساسی به دو دسته تقسیم شوند که در یک
طبقه بنگاه‌های با قابلیت تحلیل آسان قرار گیرند که معاف از ارائه گزارش‌های پیش‌بینی
بودجه باشند، در طبقه دیگر نیز شرکت‌هایی قرار گیرند که همچنان ملزم به انتشار
گزارش‌های پیش‌بینی باشند .
وقتی نقدینگی بیشتر می‌شود، جیب ما پرپول‌تر می‌شود؟
با توجه به افزایش نقدینگی به ۱۸۸۲ هزار میلیارد تومان، شاید این تصور در ذهن مردم عام ایجاد شود که با وجود افزایش حجم پول در جامعه، باید مردم هم پولدارتر می‌شدند؟ اما نکته این‌جاست که در اسفند ۹۷ خانوارهای کشور به طور میانگین ۴۷.۵ درصد بیشتر از اسفند ۹۶ هزینه کرده‌اند.
مریم فکری: ۱۸۸۲ هزار میلیارد تومان؛ تازه‌ترین آماری است که از حجم نقدینگی منتشر شده است. این آمار را به تازگی بانک مرکزی منتشر کرده، به طوری که سرعت پیشروی نقدینگی در سال ۹۷ معادل ۲۳.۱ درصد گزارش شده که نسبت به سال ۹۶، یک درصد تندتر است.
نکته‌ای که در میان آمار بانک مرکزی قابل تامل است، اینکه رشد پول در سال ۹۷ یک رکورد حداقل ۱۰ ساله و احتمالا کم‌سابقه در اقتصاد ایران برجای گذاشته است. به عبارتی، رشد سالانه حجم پول معادل ۴۶.۵ درصد بوده و این در حالی است که رشد حجم شبه‌پول برابر با ۱۹.۶ درصد شده تا برای نخستین‌بار در طول دهه اخیر به زیر ۲۰ درصد برسد.
براساس علم اقتصاد، به مجموع پول و شبه‌پول یعنی سپرده‌های بانکی، نقدینگی گفته می‌شود. پول بالاترین درجه نقدشوندگی را دارد و به عبارتی، با پول به سرعت می‌توان هر آنچه را که آماده فروش است، تهیه کرد. شبه‌پول نیز گونه‌ای از دارایی‌های پولی است که قدرت نقدشوندگی آنها به اندازه پول نیست. به بیان دیگر، هرگونه پولی که در بانک سپرده شده، اما امکان برداشت از آن به زمان خاصی محدود شده، شبه‌پول است.
نقدینگی با اقتصاد چه می‌کند؟
با این اوصاف و با توجه به افزایش قدرت و سرعت نقدشوندگی نقدینگی به ۱۸۸۲ هزار میلیارد تومان، شاید این تصور در ذهن مردم عام ایجاد شود که با توجه به اینکه حجم پول در جامعه افزایش یافته، باید مردم هم پولدارتر می‌شدند؟ اما نکته این‌جاست که با وجود رشد کم‌سابقه پول در سال گذشته، کشور تورم بالا را شاهد بود و بنا به گزارش مرکز آمار ایران، نرخ تورم دوازده ماهه منتهی به اسفند سال گذشته ۲۶.۷ درصد بود. در این میان، در اسفند ۹۷ درصد تغییر شاخص کل نسبت به ماه مشابه سال ۹۶ حدود ۴۷.۵ درصد اعلام شد و این نشان می‌دهد که خانوارهای کشور به طور میانگین ۴۷.۵ درصد بیشتر از اسفند ۹۶ برای خرید یک مجموعه قدرت و سرعت نقدشوندگی کالا و خدمات یکسان هزینه کرده‌اند.
اما چگونه نقدینگی روی تورم اثر می‌گذارد؟ علم اقتصاد می‌گوید هر چه رشد نقدینگی بیشتر شود، تقاضا برای کالا و خدمات بیشتر می‌شود، اما به دلیل آنکه در کوتاه‌مدت عرضه کالا و خدمات محدود است، منجر به تورم می‌شود. به عبارتی، هر چه پول در دست مردم بیشتر باشد، سرعت انجام مبادلات تجاری افزایش مییابد. این در حالی است که در مقابل، همواره در جامعه مقدار مشخصی کالا و خدمات وجود دارد که مقدار پول در دست مردم باید با آن متناسب باشد. بنابراین در صورتی که مقدار پول بیشتر از کالا و خدمات موجود باشد، مردم همان میزان محصول را باید با پول بیشتری خریداری کرده و قیمت‌ها در جامعه بالا می‌رود و برعکس.
در عین حال، پول زیاد، تقاضای مردم برای خرید کالاها و خدمات مختلف را افزایش می‌دهد و اگر محصولات تولیدکنندگان داخلی به اندازه کافی نباشد، راه را برای ورود کالاهای خارجی ارزان‌قیمت باز کرده و رفته رفته مردم کالاهای خارجی را جایگزین کالای داخلی می‌کنند که پیامد آن، کاهش تولید داخلی و افزایش بیکاری است.
مسیری که نقدینگی را بالا می‌برد
نقدینگی از دو مسیر بالا می‌رود؛ یکی از مسیر پایه پولی بانک مرکزی، یعنی میزان پولی که بانک مرکزی به اقتصاد تزریق می‌کند. مسیر دیگر نیز گردش پول در جامعه است. خلق پول توسط نظام بانکی انجام می‌شود و منشا گردش پول در جامعه است. وقتی دولت برای تامین نیازهای خود از خود جامعه پول جمع کند و مالیات بگیرد، این نقدینگی به میزان زیادی افزایش پیدا نمی‌کند. اما اگر دولت از بانک مرکزی پول بگیرد، چند برابر رقم دریافتی به نقدینگی تبدیل می‌شود.
تحلیلگران اقتصادی معتقدند یکی دیگر از عواملی که باعث شده میزان نقدینگی بالا برود، اشتباه آماری در محاسبه میزان نقدینگی بوده است؛ چراکه بانک مرکزی در دولت قبلی به اشتباه آمار نقدینگی موجود در موسسات مالی و اعبتاری غیرمجاز را در آمار نقدینگی به حساب نمی‌آورد. این در حالی است که بخشی از حجم پول موجود در جامعه در دست مردم، موسسات مجاز و بانک‌ها و بخشی هم در دست قدرت و سرعت نقدشوندگی موسسات غیرمجاز است.
خلق نقدینگی چگونه مدیریت شود؟
در حال حاضر وضعیت نقدینگی در جامعه امروز ایران به حدی رسیده که از آن به عنوان بحران یاد می‌شود؛ تا جایی که تورم، تولید و اشتغال را هدف قرار داده است. بر این اساس، برای کنترل نقدینگی موجود، برخی تحلیلگران اقتصادی پیشنهاد می‌کنند که با هدف کنترل سفته‌بازی و ورود نقدینگی به بازار ملتهب دارایی‌ها اعم از ارز، طلا، املاک و مستغلات، لازم است که سپرده‌های کلان و تراکنش‌های آنها کنترل شده و مجوز افتتاح سپرده‌های سرمایهگذاری دو ساله و بالاتر داده شود.
در همین حال، فروش اوراق و دارایی‌های دولتی و سپرده‌گذاری منابع حاصله در بانک‌ها با هدف جمع‌آوری نقدینگی مردم و وارد نکردن آن به اقتصاد، در کنار اجرای مالیات‌ستانی از عایدی سرمایه و ثبات بخشی به بازار ارز و سکه نیز می‌تواند راهکارهای موثر کنترل نقدینگی موجود باشد.
اما برای مدیریت خلق نقدینگی جدید نیز اقداماتی همچون اعمال محدودیت بر رشد ترازنامه بانک‌ها به ویژه بانک‌های مشکل‌دار، نظارت شدید بر بانک‌ها به منظور ممانعت از ورود در فعالیت‌های سفته‌بازانه توسط شرکت‌های زیرمجموعه و سایر اشخاص مرتبط و کنترل اعطای تسهیلات کلان توسط مقام ناظر ضروری است؛ اگرچه کاهش نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت را نیز نباید فراموش کرد.
بررسی ارتباط بین نقدشوندگی و بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران
تسهیل، تسریع و کاهش هزینه در فرآیند تبدیل دارایی مالی به وجه نقد و برعکس یعنی تبدیل وجه نقد به دارایی مالی، یکی از کارکردهای مهم بازارهای مالی و به ویژه بورس اوراق بهادار است، که از این ویژگی به نقدشوندگی یاد می شود. سرعت و قابلیت نقدشوندگی سهام از عوامل مهم در تصمیمات سرمایه گذاری در بازار سرمایه است. سرمایه گذاران در انتخاب گزینه های سرمایه گذاری، علاوه بر قدرت و سرعت نقدشوندگی ریسک و بازده، به میزان نقدشوندگی آنها توجه خاصی دارند. تأثیر این ویژگی از اوراق بهادار بر متغیرهای بازار سرمایه، موضوع بسیاری از تحقیقات مالی است. به طور کلی، کارکرد اساسی بازار سرمایه که همانا تأمین نقدشوندگی لازم برای اوراق بهادار است، باعث شده است که حجم معاملات در بازار سرمای? کشورهای پیشرفته و دارای بورس منسجم، قسمت وسیعی از اقتصاد آن کشورها را تشکیل دهد. درکنار بازدهی بالا و ریسک فراوان، موضوع نقدشوندگی بیش از هر موضوعی سرمایه گذاران را به خرید سهم ترغیب می کند یا این که تمایل آنها را به مالکیت سهمی کاهش می دهد. اگرچه افراد، سرمای? خود را با اطلاع از میزان ریسک موجود در بورس به این بازار وارد می کنند، اما نقدشوندگی سهام از متغیرهای مهمی است که برای خرید سهم به آن توجه می شود. هدف از این پژوهش، بررسی رابط? نقدشوندگی سهام با بازده سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. در این پژوهش رابطه شکاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام، نرخ گردش سهام و معیار عدم نقدشوندگی آمیهود به عنوان معیارهای سنجش نقدشوندگی در نظر گرفته شده است و رابطه آنها را با بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1385-1391 بررسی نمودیم. داده ها به روش داده ترکیبی (تابلویی) به صورت ماهانه جمع آوری شده و به وسیله ی نرم افزار "eviews7" مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا پس از آزمون رابطه هر یک از متغیرهای مستقل با متغیر وابسته، متغیرهای بازده متوسط بازار، ارزش معاملات، نسبت ارزش بازار هر سهم به ارزش دفتری و اثر فروردین به عنوان متغیرهای کنترلی وارد مدل شدند. نتایج پژوهش مبین وجود رابطه مثبت و معنادار بین نرخ گردش سهام و بازده سهام است. رابطه بین سایر متغیرها و بازده سهام در این پژوهش معنادار نبوده است.
منابع مشابه
بررسی رابطه‌ی بین معیارهای نقدشوندگی سهام و بازده سالانه‌ی سهام در بورس اوراق بهادار تهران
بررسی ارتباط بین سهام شناور آزاد با ریسک نامطلوب و نقدشوندگی در بورس اوراق بهادار تهران
یکی از اولین دغدغه های سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری در بازارهای مالی، ریسک سرمایهگذاری است، چرا که مشارکت کنندگان بازار در اولین مواجه با هرگونه ورقه بهاداری از سطح ریسک آنمی پرسند. از سویی دیگر در بورس اوراق بهادار، نقدشوندگی سهام به عنوان یک عامل اثرگذار بر میزانریسک و بازدهی حائز اهمیت است. به دلیل طبیعت ریسک گریزی، سرمایه گذاران همواره به دنبال سهامکم ریسک تر با قدرت نقدشوندگی بالا می با.
بررسی رابطه بین نقدشوندگی و نرخ بازده سهام با سهام شناور آزاد در بورس اوراق بهادار تهران
یکی از متغیرهای تأثیرگذار بر نقدشوندگی و نرخ بازده سهام، میزان سهام شناور آزاد شرکتها است. در این تحقیق ارتباط بین نرخ بازدهی سهام و سه معیار نقدشوندگی سهام شامل نسبت تعداد سهام معامله شده به کل سهام شرکت، نسبت تعداد روزهای معاملاتی سهام شرکت به کل روزهای فعالیت بورس و اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام؛ با سهام شناور آزاد آزمون شده است. به دلیل ویژگیهای خاص مدلهای اقتصادسنجی با دادهای تل.
بررسی رابطه‌ی ریسک، بازده و نقدشوندگی با سهام شناور آزاد در بورس اوراق بهادار تهران
بر اساس آنچه همواره انتظار می‌رود، هرچه سهام شناور آزاد بیشتر باشد، معاملههای بیشتری روی سهم انجام شده و به‌دنبال آن، نوسانهای قیمت نیز افزایش مییابد. سهامداران از سهام با درصد شناور بالا، انتظار کسب سود و بازدهی بیشتری دارند. در این پژوهش تلاش می‌شود، نوع رابطه‌ی سهام شناور آزاد با ریسک و بازده و نقدشوندگی بررسی شده و میزان تأثیرپذیری این متغیرها از درصد سهام شناور تعیین شود. بنابراین با .
بررسی رابطه نقدشوندگی با بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران
در هر بازار مالی با توجه به گستردگی و عمق بازار، ابزارهای متنوعی جهت سرمایهگذاری وجود دارند. یکی از موضوعهای اساسی در سرمایهگذاری میزان نقدشوندگی داراییهاست؛ زیرا برخی از سرمایه‌گذاران ممکن است بهسرعت به منابع مالی سرمایهگذاری خود نیاز داشته باشند. سرعت نقد شوندگی سهام نیز مربوط به استقبال انجام معامله در بورس اوراق بهادار بهوسیلهی سرمایه‌گذاران است. در این پژوهش رابطه نرخ گردش سهام به.
بررسی ارتباط بین سهام شناور آزاد با ریسک نامطلوب و نقدشوندگی در بورس اوراق بهادار تهران
یکی از اولین دغدغه های سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری در بازارهای مالی، ریسک سرمایهگذاری است، چرا که مشارکت کنندگان بازار در اولین مواجه با هرگونه ورقه بهاداری از سطح ریسک آنمی پرسند. از سویی دیگر در بورس اوراق بهادار، نقدشوندگی سهام به عنوان یک عامل اثرگذار بر میزانریسک و بازدهی حائز اهمیت است. به دلیل طبیعت ریسک گریزی، سرمایه گذاران همواره به دنبال سهامکم ریسک تر با قدرت نقدشوندگی بالا می با.
مانور نقدشوندگی بیت‌کوین
دنیای‌اقتصاد : اغلب رمز ارزها در حالی که هفته گذشته روزهای نزولی را سپری می‌کردند در دو روز اخیر مجددا وارد روندی صعودی شدند. بیت‌کوین فقط در روز دوشنبه بیش از ۱۰ درصد افزایش قیمت داشت تا با قدرت به بالای مرز ۵۰ هزار دلاری بازگردد. روز گذشته هم بیت‌کوین هر چند با شیب کمتر اما به صعود خود ادامه داد تا برای ساعاتی وارد کانال ۵۴ هزار دلاری شود. در حالی بیت‌کوین هفته گذشته با سقوط ۱۷ درصدی یکی از بدترین عملکردهای هفتگی خود در ماه‌های اخیر را به ثبت رسانده بود اکنون مجددا وارد مدار صعودی شده است.
روز گذشته اخباری منتشر شد مبنی‌بر اینکه شرکت تسلا یکی از پیشروترین شرکتها در سرمایهگذاری در بازار بیت‌کوین دست به فروش ۱۰ درصد از ذخیره بیت‌کوین خود زده است. ایلان ماسک بنیان‌گذار شرکت تسلا اعلام کرده است که همچنان سرمایهگذاری شخصی خود در این بازار را دست نخورده باقی گذاشته است. ایلان ماسک اعلام کرده است یکی از اهداف شرکت تسلا برای فروش بخشی از دارایی بیت‌کوین خود نمایش قابلیت نقدشوندگی این رمز ارز است.
اثبات قابلیت نقدشوندگی
گزارش‌های شرکت تسلا نشان می‌دهد، این کمپانی از فروش بیت‌کوین در حدود ۱۰۱ میلیون دلار درآمد کسب کرده است، این در حالی بود که در ابتدای سال‌جاری تسلا اعلام کرده بود که در حدود ۵/ ۱ میلیارد دلار بیت‌کوین خریداری کرده است. ماسک اعلام کرده است که شرکت تسلا در حقیقت با فروش بخشی از دارایی بیت‌کوین خود در تلاش برای اثبات قابلیت نقدشوندگی این رمز ارز است؛ در حقیقت تسلا این سیگنال را به شرکتها مخابره کرده است که از این پس به‌دلیل سرعت نقدشوندگی بالای بیت‌کوین می‌توانند از آن در ترازنامه‌های خود به جای پول نقد استفاده کنند. بیت‌کوین در حالی که در میانه ماه آوریل به سقف قیمتی خود ( در حدود ۶۴ هزار و ۸۰۰ دلار) رسیده بود، در هفته گذشته با شیبی زیاد تا کانال ۴۷ هزار دلاری سقوط کرد. اما در روزهای گذشته مجددا این رمز ارز جهش قدرتمندی را تجربه کرد. با بازگشت قابل ملاحظه بیت‌کوین مجددا ارزش بازار رمزارزها توانست به بالای مرز ۲ هزار میلیارد دلار برسد. در حالی این تولیدکننده خودروهای برقی دست به سرمایهگذاری در بیت‌کوین زده است که هنوز بسیاری از شرکت‌های بزرگ بر این باورند که بیت‌کوین یک دارایی پرریسک است. کرخورن، مدیر ارشد مالی شرکت تسلا همچنین روز گذشته اعلام کرده بود این شرکت به ارزش بیت‌کوین در بلند‌مدت باور دارد.
شکاکان به بازار بیت‌کوین
هنوز برای بسیاری از سرمایه‌گذاران، تحلیلگران و استراتژیست‌های بازار، بیت‌کوین یک سرمایهگذاری سوداگرانه به حساب می‌آید و هنوز این گروه به بیت‌کوین به‌عنوان جانشینی قانونی برای پول نقد نگاه نمی‌کنند. به‌عنوان مثال کمپانی BCA Research Inc اخیرا اعلام کرده است با اینکه بیت‌کوین برخی از کاربردهای ضروری پول مانند واحدی برای شمارش و ذخیره ارزش بودن را دارد، اما به‌دلیل نوسانات قیمتی بالا محکوم به شکست است. البته گروهی دیگر از تحلیلگران بر پایه شاخص‌های پیش‌نگر نوسان اعلام کرده‌اند که نمودارهای این بازار نشان‌هنده این موضوع است که نوسانات بیت‌کوین در حال کاهش است. همچنین برخی دیگر بر این باورند که هنوز فقط ۱۱ سال از تولد بیت‌کوین می‌گذرد و این نوسانات برای این دارایی جوان بسیار طبیعی است. اما ایلان ماسک دقیقا در نقطه مقابل این گروه همواره به‌عنوان یکی از معتبرترین پشتیبانان بیت‌کوین شناخته می‌شده است. پس از سرمایهگذاری شرکت تسلا ماه گذشته اعلام شد که این شرکت پرداخت با بیت‌کوین برای خرید محصولاتش را می‌پذیرد. تحلیلگران قیمتی بازار نیز نسبت به بیت‌کوین به دو دسته تقسیم می‌شود؛ دسته‌ای که باور به وجود حباب قیمتی در بیت‌کوین دارند و گروهی که پیش‌بینی قیمت ۱۰۰ هزار دلاری را تا پایان سال‌جاری برای این رمز ارز دارند.
طلا در انتظار نشست فدرال رزرو
طلا در بازارهای جهانی روز گذشته نسبتا روز آرامی را پشت‌سر گذاشت و در حوالی مرز ۱۷۸۰ دلاری نوسان کرد؛ مهم‌ترین علت تردید معامله‌گران طلا انتظار برای نشست فدرال رزرو بود. با توجه به آمارهای امیدوارکننده اقتصاد آمریکا و همچنین بهبود چشم‌انداز اقتصادی و نوسانات نرخ سود اوراق قرضه آمریکا، اکنون بسیاری از سرمایه‌گذاران به‌دنبال سیگنال‌های فدرال رزرو در خلال صحبت‌های جرومی پاول رئیس بانک مرکزی آمریکا هستند. بازارهای مختلف جهانی حساسیت بسیار بالایی نسبت به سیاست‌های این نهاد از جمله تغییرات نرخ بهره هدف و همچنین حجم خرید اوراق دارند. طلا در حالی هفته جاری را نیز با بازده مثبت ادامه می‌دهد که قبل از آن سه هفته متوالی صعودی بوده است.
قدرت قدرت و سرعت نقدشوندگی قدرت و سرعت نقدشوندگی و سرعت نقدشوندگی
تازه ترین گزارش بانک مرکزی از متغیرهای پولی کشور، هشدار چندی پیش اقتصاددانان درباره تبعات خطرناک رشد اخیر بورس را تایید می کند. بر این اساس مشاهده می شود تمایل مردم و فعالان اقتصادی از نگهداری سپرده های مدت دار با سرعت زیادی، به سوی نگهداری پول در حساب های جاری و سپرده های با قابلیت نقدشوندگی زیاد تغییر کرده که این موضوع مانند یک چاشنی انفجاری برای ایجاد تورم عمل خواهد کرد.
چندی پیش 25 پژوهشگر مالی و اقتصادی، در نامه ای، درباره تبعات جهش شاخص بورس هشدار دادند. آن ها بر خلاف برخی تصورات موجود که رونق بورس را موجب کاهش قدرت نقدینگی می داند، به خطر تورم زایی رشد شدید بورس اشاره کرده بودند. به عقیده آنان، این رشد ناشی از انتظاراتی بوده که یکی از عوامل مهم ایجاد آن مخابره پیام های پی در پی از بدنه سیاست گذاری برای حمایت ویژه از بورس است. بر این اساس پیش بینی این اقتصاددانان نشان می داد که با تبدیل شبه پول (یعنی سپرده های مدت دار) به پول (مانند اسکناس، مسکوک و سپرده های جاری که نقدشوندگی بالایی دارند) آن هم تحت نیروی قوی انتظارات شکل گرفته در بورس، تولید با سرمایه گذاری و تامین مالی داخلی بیش از پیش تعطیل شده و زمینه برای رشد جهش قیمت در بازار کالاها و خدمات و همچنین بازارهای سفته بازی قدرت و سرعت نقدشوندگی قدرت و سرعت نقدشوندگی نظیر ارز و طلا به وجود خواهد آمد. موضوعی که با خود، رشد متغیرهای پولی نظیر پایه پولی و نقدینگی ناظر به ایجاد تورم بالا را به همراه خواهد داشت.
در این راستا، دیروز بانک مرکزی آمارهایی را منتشر کرد که نشان می دهد این پیش بینی و اعلام خطر درست بوده است. نخستین شاخص مهم در این گزارش، نقدینگی است که از حاصل جمع پول و شبه پول به دست می آید. در حالی در پایان خردادماه امسال نسبت به خرداد 98، نقدینگی 34.2 درصد رشد کرده و به دو هزار و 657 هزار میلیارد تومان رسیده که در این میان رشد شبه پول 29.1 درصد و رشد پول 61.5 درصد بوده است. این بدان معناست که سرعت رشد اجزایی از نقدینگی که قدرت جابه جایی و نقدشوندگی بالایی دارند، در این یک سال، دو برابر شبه پول بوده است.
در این میان، علت رشد شدید و کم‌نظیر حجم «پول» در یک سال منتهی به خرداد ماه امسال را می توان افزایش بی‌سابقه سپرده‌های دیداری (به طور خلاصه سپرده های جاری) دانست که در یک سال منتهی به خردادماه امسال، 70.4 درصد رشد کرده اند. در این میان، تعدیل رشد بورس و تثبیت نسبی نرخ ارز از ابتدای مرداد در کنار افزایش نرخ سود بانکی که طی روزهای اخیر محقق شد، می تواند روند خطرناک فعلی را تغییر دهد.
دیدگاه شما